Συνέντευξη
«Ο ΡΟΜΠΕΝ ΤΩΝ ΧΡΗΣΤΩΝ»
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ, ΤΙΣ ΟΥΣΙΕΣ, ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Περιοδικό ΕΨΙΛΟΝ της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (τχ. 177, 28-8-1994)
Τίτλος: «Ο Ρομπέν των χρηστών»
Συνέντευξη: Λέλα Κεσίδου - Φωτογραφίες: Λάμπης Παπαδόπουλος
Περιλαμβάνεται στη συλλογή κειμένων
Κλεάνθης Γρίβας, ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ: Παρεμβάσεις
σε θέματα αιχμής (Ιανός, 2004)
● Επειδή υποστηρίζετε με ιδιαίτερη ένταση τις θέσεις σας, έχετε βγάλει όνομα εμπαθούς και φανατικού. Νιώθετε να είστε τέτοιος;
Εμπαθής, αναμφίβολα ναι. Φανατικός, σίγουρα όχι. Εμπάθεια σημαίνει «ισχυρό πάθος» και το πάθος είναι κινητήρια δύναμη ζωής και μέτρο της γνησιότητας κάθε συναισθήματος, σκέψης ή πράξης. Αν απογυμνωθούν από το πάθος, όλες οι ανθρώπινες εκδηλώσεις, από τον έρωτα μέχρι τη θεωρητική παραγωγή, αποδεικνύονται προϊόντα software. Φανατισμός σημαίνει προσκόλληση σε στερεότυπα, σε αναλλοίωτα δόγματα και αιώνιες αλήθειες που λειτουργούν ως διανοητικά πασπαρτού. Η εμπάθεια εξυπονοεί την πυροδότηση του συναισθήματος. Ο φανατισμός τη διανοητική αγκύλωση. Και απορώ γιατί υπάρχει πάντοτε μια σύζευξη ανάμεσα σε δυο τόσο διαφορετικές έννοιες.
● Ναι αλλά το πάθος τυφλώνει.
Τυφλώνει αλλά και φωτίζει. Ολόκληρο το διανοητικό μας σύμπαν είναι οικοδομημένο σε ζεύγη αντιθετικών εννοιών (νύχτα-μέρα, δράση-αδράνεια, καλό-κακό, κλπ) και, επομένως, το ιανόμορφο στοιχείο βρίσκεται στον πυρήνα του τρόπου με τον οποίο συλλαμβάνουμε και κατανοούμε τον κόσμο. Η εμπάθεια δεν αποτελεί εξαίρεση σ' αυτόν τον κανόνα. Μπορεί να αποτελέσει αιτία ανάτασης ή καταβαράθρωσης.
Το πώς θα λειτουργήσει εξαρτάται από το πλήθος των παραγόντων που συγκροτούν το εκπληκτικά πολυσύνθετο και δαιδαλώδες νευρικό μας σύστημα, αυτό το τρίτο άπειρο, το Απειρο-Πολύπλοκο, με το οποίο ο άνθρωπος συμπληρώνει το Απειρο-Μέγιστο και στο Απειρο-Ελάχιστο του κόσμου που τον περιβάλλει.
Σ' αυτό το επίπεδο δεν υπάρχουν ασφαλιστικά συμβόλαια κατά παντός κινδύνου, και κάθε άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να διαλέξει ανάμεσα στο ρίσκο της εμπάθειας και στην «ασφάλεια» της χαμοζωής της απάθειας (και όχι μόνο).
● Εξ' αιτίας της στάσης σε πολλές δημόσιες εμφανίσεις, πολλοί σας χαρακτηρίζουν επιθετικό, εριστικό και αθυρόστομο.
Αυτό είναι πρόβλημα δικό τους και όχι δικό μου. Εγώ χαρακτηρίζω τον εαυτό μου ελευθερόφρονα και ελευθερόστομο και θεωρώ ότι είναι αναφαίρετο δικαίωμά μου να λέω ό,τι σκέπτομαι με μοναδικό συνειδητό αυτοπεριορισμό το επιχείρημα και την τεκμηρίωση. Αυτό στο επίπεδο των κοινωνικών, πολιτικών και διανοητικών συγκρούσεων, αναμφίβολα θίγει τους υπαλληλίσκους και τους απολογητές της εξουσίας οι οποίοι (επικαλούμενοι ένα δουλοπρεπή καθωσπρεπισμό) νομίζουν ότι μπορούν να μεταμορφώνουν οβιδιακά την αφόρητη ηθικολογία και την κενή συνθηματολογία τους σε «επιχειρηματολογία».
Σ' ό,τι αφορά την επιθετικότητα, είναι ένας τρόπος άμυνας απέναντι στην ακατανίκητη δύναμη της βλακείας που θωρακίζει τον εμφανή παραλογισμό κάθε εξουσίας και των οργάνων της. Δεν είμαι καθόλου εριστικός μ' εκείνους που η ευφυΐα και ο αυτοσεβασμός αποτελούν στοιχεία της ψυχικής, διανοητικής και ηθικής τους συγκρότησης. Σε κάθε περίπτωση, είμαι όπως θέλω να είμαι και όχι όπως θα θέλατε να είμαι. Είμαι αυτός που είμαι και δεν μπορώ παρά να είμαι αυτός που είμαι.
● Έχετε αγωνία μήπως καμιά φορά κάνετε λάθος όταν ισχυρίζεστε με τόσο απόλυτο τρόπο πράγματα τόσο σοβαρά όπως αυτά που αφορούν την αντιμετώπιση των ναρκωτικών, δεδομένου ότι πολλές επιστημονικές αντιλήψεις ανατρέπονται με τον καιρό;
Όλες οι επιστημονικές θέσεις ανατρέπονται, με εξαίρεση τις αξιωματικές παραδοχές που χρησιμεύουν ως σημεία εκκίνησης του παιχνιδιού της επιστημονικής σκέψης αλλά δεν είναι επιστημονικές με το αυστηρό περιεχόμενο του όρου. Όταν λοιπόν η επιστήμη εδράζεται σε μη-επιστημονικές βάσεις, θα ήταν παράλογο να αρνηθούμε τη σχετικότητα και την προσωρινότητα των αληθειών της. Συμπέρασμα: Σε επιστημονικό επίπεδο, η αλήθεια του σήμερα είναι το ψέμα του αύριο.
Όμως, το εξουσιαστικά κατασκευασμένο «πρόβλημα των ναρκωτικών» δεν είναι επιστημονικό αλλά πολιτικό και οικονομικό ζήτημα. Η επιλεκτική απαγόρευση ορισμένων ουσιών και η δίωξη των χρηστών τους ποτέ δεν στηρίχτηκε σε επιστημονικά δεδομένα: Μοναδικό αντιστήριγμά της υπήρξαν οι παράλογοι φόβοι και η απόρριψη του Άλλου που καλλιεργούν οι κυρίαρχες σε κάθε εποχή πολιτικές, οικονομικές και θρησκευτικές σκοπιμότητες.
Η κοινωνική και νομική αποδοχή ή απαγόρευση ορισμένων ουσιών ποτέ δεν συνδέθηκε με τις επιστημονικές αποδείξεις για την ύπαρξη ή την ανυπαρξία φαρμακολογικών κινδύνων από τη χρήση τους.
Δεν υπήρχε και δεν υπάρχει καμιά επιστημονική βάση για το διαχωρισμό των ψυχοτρόπων ουσιών σε νόμιμες και παράνομες.
Κάθε φάρμακο μπορεί να χρησιμοποιηθεί θεραπευτικά ανεξάρτητα από την τοξικότητά του. Και κάθε φάρμακο μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο κατάχρησης ανεξάρτητα από το βαθμό της κοινωνικής αποδοχής του. Γιατί απλούστατα, δεν υπάρχουν καλά ή κακά φάρμακα, υπάρχουν μόνο καλές και κακές σχέσεις με τα φάρμακα.
Επιπλέον, είναι γελοίο να μιλάει για «επιστημονική» (!)στάση απέναντι στα «ναρκωτικά», όταν στις ΗΠΑ, όλες οι παράνομες ψυχοτρόπες ουσίες προκαλούν το θάνατο 7.000 ανθρώπων το χρόνο, ενώ μόνο δυο νόμιμες ψυχοτρόπες ουσίες (ο καπνός και το αλκοόλ) προκαλούν το θάνατο 500.000 ανθρώπων κάθε χρόνο (450.000 ο καπνός και 50.000 το αλκοόλ) χωρίς να συνυπολογίζονται οι θάνατοι που οφείλεται σε βιαιότητες που τελούνται υπό την επήρεια του αλκοόλ).
● Υπερασπίζεστε το αίτημα της αποποινικοποίηση της χρήσης των παράνομων ουσιών. Θα μπορούσατε να σκιαγραφήσετε συνοπτικά τα βασικά του αντιστηρίγματα;
H αποποινικοποίηση της χρήσης των απαγορευμένων ουσιών αποτελεί για μένα ένα ενδιάμεσο στάδιο στη διαδικασία της νομιμοποίησής τους (ή για την ακρίβεια της επανα-νομιμοποίησής τους, δεδομένου ότι η απαγόρευσή τους έχει ζωή μόλις 80 ετών). Είναι ένας αναγκαίος τακτικός στόχος που ανταποκρίνεται στην αξιοθρήνητη διανοητική κατάσταση μιας κοινωνίας που η συνείδησή της, κάτω από την επίδραση της τρομοκρατικής προπαγάνδας, έχει υποστεί τόσο ριζικές διαστροφές ώστε να μη μπορεί να δει καθαρά το ίδιο της το παρελθόν (δηλαδή την κατάστασή της στην περίοδο πριν από την απαγόρευση).
Το αίτημα της (επανα)νομιμοποίησης των παράνομων ουσιών απορρέει αβίαστα από μια ηθική και πολιτική φιλοσοφία που εδράζεται στη βασική επιβιωτική αρχή «ζήσε και άσε τον άλλο να ζήσει». Βασίζεται στην αδιάψευστη ιστορική πραγματικότητα της σχέσης του ανθρώπου μ' αυτές τις ουσίες κατά την περίοδο πριν από την απαγόρευση (1914). Ενισχύεται από τα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν τη βαρβαρότητα της απαγόρευσης και τις αφανιστικές συνέπειές της για τα άτομα και τις κοινωνίες. Και αποσκοπεί στην υπεράσπιση της θεμελιώδους αρχής του δικαίου σύμφωνα με την οποία καμιά πολιτισμένη κοινωνία δεν έχει το δικαίωμα να τιμωρεί πράξεις αυτοπροσβολής.
● Είστε ψυχίατρος γνωστός κυρίως από την ενασχόλησή του με τα ναρκωτικά. Όμως κατά καιρούς έχετε εκφράσει απόψεις και για την τρομοκρατία. Υπάρχει κάποια σύνδεση μεταξύ τους; Και για τα μεν ναρκωτικά, έχετε καταλήξει στις απόψεις που εκφράζετε, ύστερα από επιστημονική έρευνα. Για την τρομοκρατία;
Η απάντηση προκύπτει από την ιστορική έρευνα. Από την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου (1947), τα ναρκωτικά και η τρομοκρατία αποτελούν δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, δυο αποτελεσματικά, πολιτικά και οικονομικά, εργαλεία που χρησιμοποιούνται από τις μυστικές υπηρεσίες και το οργανωμένο έγκλημα.
Από το 1947 και μετά, οι δραστηριότητες των μυστικών υπηρεσιών και του οργανωμένου εγκλήματος αλληλο-επικαλύπτονται στ' όνομα της αντιμετώπισης του κομμουνιστικού κινδύνου, με αποτέλεσμα την αλληλεπίδραση και τον αμοιβαίο μετασχηματισμό τους:
Το οργανωμένο έγκλημα, παράλληλα με την παραδοσιακή του δραστηριότητα (προστασία, πορνεία, ναρκωτικά) πολιτικοποιείται διαμέσου της εξυπηρέτησης πολιτικών στόχων που του θέτουν οι μυστικές υπηρεσίες (σπάσιμο απεργιών, βιαιότητες σε βάρος της αριστεράς, πολιτικές δολοφονίες). Και
Οι μυστικές υπηρεσίες, παράλληλα με την παραδοσιακή τους δραστηριότητα (κατασκοπία, αντικατασκοπία, πολιτική τρομοκρατία) εγκληματοποιούνται χρησιμοποιώντας τα μέσα του οργανωμένου εγκλήματος (και κυρίως τα ναρκωτικά). Κι έτσι αναδεικνύονται σε παράλληλη εξουσία, γιατί οι μπίζνες με τα ναρκωτικά τους εξασφαλίζουν αφ' ενός μια πολιτική αυτονομία διαμέσου μιας σειράς «συμμαχιών» που μπορούν να διαφεύγουν από τον έλεγχο της νόμιμης πολιτικής εξουσίας και αφετέρου μια οικονομική αυτοδυναμία από τα αρμόδια συνταγματικά όργανα ελέγχου, διαμέσου της αυτοχρηματοδότησης των επιχειρήσεών τους με τα κέρδη που προσπορίζονται από την έμμεση ή άμεση συμβολή τους στη διακίνηση των ναρκωτικών.
Ο κατάλογος των αδιάψευστων αποδείξεων είναι μακρύς: Συνεργασία της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Ναυτικού και της OSS με την αμερικανική μαφία (1941 και 1943). Συνεργασία της CIA και της γαλλικής ΚΥΠ με την κορσικανική μαφία (1947-1954). Της CIA και της ιταλικής ΚΥΠ με την ιταλική μαφία (1956-1980). Συνεργασία της CIA και του Δικτύου της Ν.Α. Ασίας (1967-1972). Οι επιχειρήσεις της CIA όπλα για ναρκωτικά (και αντιστρόφως) στο Αφγανιστάν, το Ιράν, τη Νικαράγουα, κλπ.
Οποιαδήποτε σοβαρή μελέτη για τα ναρκωτικά θα προσκρούσει αναγκαία στο τρίπτυχο Οργανωμένο έγκλημα - Μυστικές υπηρεσίες - Τρομοκρατία, και οποιαδήποτε σοβαρή έρευνα για την τρομοκρατία θα βρεθεί αντιμέτωπη με το τρίπτυχο Οργανωμένο έγκλημα - Μυστικές υπηρεσίες -Ναρκωτικά. Έτσι, σχηματίζεται το τετράπτυχο Οργανωμένο έγκλημα - Μυστικές υπηρεσίες – Ναρκωτικά - Τρομοκρατία, που τα επιμέρους στοιχεία του μόνο αφελείς ή ανιστόρητοι μπορούν να απομονώνουν με ελαφριά καρδιά και σκέψη.
● Κατά τη γνώμη σας, η χρήση των ψυχοτρόπων ουσιών και εξέλιξη της χρήσης έχουν ταξικά χαρακτηριστικά;
Σε ό,τι αφορά τη χρήση, είναι δύσκολο να αποφανθεί κανείς με απόλυτη βεβαιότητα, γιατί η διωκτική μανία της αστυνομίας είναι ταξικά προσδιορισμένη και στρέφεται επιλεκτικά στα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα, με αποτέλεσμα να είναι στατιστικά αποδείξιμη μόνο η χρήση από τα εργατικά στρώματα ή τους άνεργους (Πάρτε υπόψη ότι πριν από την απαγόρευση,η πλειοψηφία των χρηστών ανήκε στα μεσαία και τα μικροαστικά στρώματα, και το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν γυναίκες).
Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της εξάρτησης, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η μοίρα του εξαρτημένου είναι ταξικά προσδιορισμένη.
Οι προνομιούχοι εξαρτημένοι, εξαιτίας της ταξικής τους θέσης, μπορούν να συντηρούν την εξάρτησή τους και να ζουν μια απολύτως κανονική ζωή χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να προσφεύγουν στις πηγές της μαύρης αγοράς, να συναλλάσσονται με το οργανωμένο έγκλημα, να καταναλώνουν τα νοθευμένα και νοσογόνα περιττώματα που προσφέρονται ως «ηρωίνη» στη μαύρη αγορά ή να εξαναγκάζονται στη μικροδιακίνηση, την κλοπή και την εκπόρνευση για να εξασφαλίσουν τη δόση της ουσίας που έχουν ανάγκη.
Οι μη-προνομιούχοι εξαρτημένοι, απ' αφορμή τον ίδιο αλύγιστο ταξικό ντετερμινισμό, είναι καταδικασμένοι να συντηρούν την εξάρτησή τους, προσπαθώντας απελπισμένα να κρατηθούν σε μια κατάσταση ισορροπίας ανάμεσα στον προμηθευτή και την αστυνομία, την ελευθερία και τη φυλακή, τον υποσιτισμό και την αρρώστια, την επιβίωση και το θάνατο.
Μερικά παραδείγματα προνομιούχων εξαρτημένων: ο Lincoln (κοκαΐνη), ο στρατηγός Grant (κοκαΐνη και οπιούχα), ο Freud (κοκαΐνη), ο διάσημος χειρουργός Wil. Halstead (μορφίνη), ο γερουσιαστής και καθοδηγητής του κυνηγιού των κόκκινων μαγισσών στις ΗΠΑ Joseph ΜcCarthy (μορφινομανής), ο Jack, η Jacqueline και ο John F. Kennedy (αμφεταμίνες), ο πρωταγωνιστής του πρώτου αμερικανικού «πολέμου κατά των ναρκωτικών» Elvis Presley (πολυτοξικομανής), η κυρία «Just Say No» Nancy Reagan (βαρβιτουρικά,ηρεμιστικά), ο Betty Ford, ο Billy Carter, η «πολλάκις ανανήψασα» Kity Dukakis (αλκοόλ, ηρεμιστικά), κ.α. Τα αντίστοιχα παραδείγματα των μη-προνομιούχων εξαρτημένων είναι άπειρα και κοσμούν καθημερινά τα αστυνομικά δελτία.
● Έχετε πει ότι ο μοναδικός τρόπος για να υπερασπιστεί κανείς την αλήθεια είναι να την υποστηρίξει δημόσια.
Αν μπορείτε να μου προτείνεται και κάποιον άλλο τρόπο, ευχαρίστως θα συμπλήρωνα αυτή τη διαπίστωση.
● Ποιά η γνώμη σας για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης;
Η χειρότερη δυνατή. Όχι φυσικά για τα μέσα, αλλά για τη χρήση που τους γίνεται και τους ημιαναλφάβητους «λειτουργούς» τους.
Τα Μέσα Μαζικής Αποβλάκωσης είναι «πράγματα» και ως τέτοια δεν μπορούν να αποτιμηθούν ηθικά, γιατί δεν υπάρχουν καλά ή κακά «πράγματα» καθεαυτά. Υπάρχει μόνο καλή ή κακή χρήση των πραγμάτων και καλοί ή κακοί διαχειριστές τους, που αποτιμώνται ως τέτοιοι σύμφωνα με τις αξίες κάθε κοινωνίας και την ιδέα που έχει (αν έχει) για τον εαυτό της όπως είναι και όπως θα ήθελε να είναι.
Συνεπώς, κάθε κοινωνία έχει τα επικοινωνιακά μέσα που ανταποκρίνονται στην κατάστασή της, στον ένα ή τον άλλο βαθμό.
● Ωστόσο, εκτός από τα βιβλία, την αρθρογραφία και τη συμμετοχή σας σε εκπομπές λόγου, τελευταία είστε και οικοδεσπότης σε μια εκπομπή κρατικού καναλιού (ΕΤ3, Ενεργός Πολίτης). Πως εναρμονίζετε αυτό με την άποψή σας για τα ΜΜΕ;
Όλοι αναθεματίζουν τις εφημερίδες και την τηλεόραση, κατά περίπτωση, χωρίς ποτέ να διατυπώνουν μια εναλλακτική πρόταση. Η διαμόρφωση της στάσης μας απέναντι στην τηλεόραση πρέπει να ξεκινάει από την αναγνώριση ότι αυτό το επικοινωνιακό μέσο ήρθε για να μείνει, να αποσκοπεί στην ανατροπή της σημερινής σχέσης εικόνας και λόγου (που επιβάλλει το λόγο ως ασήμαντο συμπληρωματικό στοιχείο της εικόνας) και να στοχεύει στην καθιέρωση της εικόνας ως βοηθητικού στοιχείου του λόγου.
Το πρόβλημα λοιπόν δεν έγκειται στον αναθεματισμό της τηλεόρασης αλλά στη διατύπωση μιας καθαρής απάντησης στο ερώτημα «τι τηλεόραση θέλουμε;» και στη συνεπή διεκδίκηση των όσων απορρέων απ' αυτή την απάντηση. Μέσα Μαζικής Αποβλάκωσης ή Μέσα Ενημέρωσης και Παιδείας;
Τώρα σε ό,τι αφορά εμένα και την εκπομπή «Ενεργός Πολίτης» στην ΕΤ3, θα πρέπει να πω ότι αισθάνομαι άβολα και αμήχανα στο ρόλο του «οικοδεσπότη». Νιώθω πως φοράω το κοστούμι μιας συμβατικά αποδεκτής σχιζοφρένειας, η οποία τείνει να με μεταμορφώσει από παράγοντα που πυροδοτεί ορισμένες συγκρούσεις σε στοιχείο διευθέτησής τους. Κι αυτό δεν ταιριάζει με τον χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεσή μου.
● Πολλοί θεωρούν την εποχή μας εποχή του «τέλους των ιδεολογιών». Εσείς τι λέτε γι' αυτό;
Είναι η αναγγελία του «θανάτου των ιδεολογιών» μ' ένα νέο ιδεολόγημα, που έχει τρεις στόχους:
Πρώτο, να επιβάλλει ως παγιωμένο και μόνιμο το μονοπολικό κόσμο που προέκυψε από την πρόσφατη ανατροπή ενός δήθεν διπολικού συστήματος.
Δεύτερο, να συγκαλύψει το κεφαλαιώδες γεγονός ότι ιδιωτικός καπιταλισμός (της δήθεν ελεύθερης αγοράς) και ο κρατικός καπιταλισμός (μπολσεβικισμός) είναι ταυτόσημες επιλογές στα πλαίσια ενός και του αυτού διανοητικού σύμπαντος που κανοναρχείται από την καταστρεπτική αυταπάτη της «διαρκούς ανάπτυξης». Οι επιλογές αυτές διαφέρουν μεταξύ τους μόνο στο βαθμό αυτονόμησης του κράτους από την κοινωνία.
Τρίτο, να συσκοτίσει το άκρως αντιφατικό γεγονός ότι στην εποχή μας (μια εποχή που υποτίθεται ότι ομνύει στη λογική και την επιστήμη) δεν διαπιστώνεται ο «θάνατος των ιδεολογιών» αλλά μια μεταβολή στην εσωτερική ισορροπία τους, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των κοσμικών ιδεολογιών (κοινωνικών και πολιτικών) και την ενδυνάμωση των παράλογων υπερβατικών ιδεολογιών (θρησκεία).
● Είστε αριστερός;
Η οικογενειακή μου παράδοση απάντησε σ' αυτό το ερώτημα πριν από μένα και για μένα. Έχοντας έναν παππού που υπήρξε από τους ηγέτες στην εξέγερση του Κιλερέρ (1910) και ένα πατέρα που βγήκε στο βουνό πολύ πριν σχηματιστούν οι πρώτες αντιστασιακές ομάδες και ακολούθησε με συνέπεια το δρόμο του μέχρι την έσχατη θυσία μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα (1947), ήταν φυσικό να γεννηθώ αριστερός. Δεν ξέρω αν ήταν φυσικό να παραμείνω αριστερός, με τον ιδιαίτερο τρόπο που χαρακτηρίζει την προσωπική μου αντίληψη για την αριστερά από φιλοσοφική, ιστορική, πολιτική, και ανθρωπιστική άποψη.
● Τι είναι για σας η αριστερά σήμερα;
Η αριστερά είναι σήμερα αυτό πού ήταν πάντοτε, παρά και ενάντια στις συνδυασμένες καπιταλιστικές και κομμουνιστικές διαστρεβλώσεις της εικόνας της: Το όραμα και η διεκδίκηση μιας κοινωνίας ελεύθερων και ίσων συνεταιρισμένων παραγωγών, που κύρια χαρακτηριστικά της είναι η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η αυτονομία, η άμεση δημοκρατία (και όχι η εκτρωματική φιλελεύθερη ολιγαρχία που αυτοπροσδιορίζεται ως "έμμεση δημοκρατία", γιατί η δημοκρατία ή είναι άμεση ή δεν είναι δημοκρατία).
Πολιτικά, η αριστερά είναι ταυτισμένη με την υπεράσπιση της ελευθερίας και της ζωής και την επιδίωξη της άμεσης δημοκρατίας, μέσα από την εφεύρεση και την εμπέδωση θεσμών που επιτρέπουν τη άμεση συμμετοχή όλων των πολιτών στην άσκηση της εξουσίας και την απονομή της δικαιοσύνης. Και έχει ως οργανικό της στοιχείο τη διαρκή εναντίωση στον αποτρόπαιο και ανθρωποβόρο εξουσιαστικό μηχανισμό της αποδιοπόμπησης του Αλλου.
Ιστορικά, η αριστερά είναι το προϊόν μιας διαδρομής που ξεκινάει από την Αθηναϊκή Δημοκρατία του 5 π.Χ. αιώνα και περνάει από τις αυτόνομες πόλεις του Μεσαίωνα, τις αστικές επαναστάσεις και τα αυτόνομα κινήματα των εργατών κατά τον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα, την παράδοση των αναρχικών και του Μαρξ της πρώτης περιόδου και του «Εμφυλίου Πολέμου στη Γαλλία», την Παρισινή Κομμούνα του 1871, την Επανάσταση του 1905, την Επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917 (που η εξέλιξή της ανακόπηκε με το πραξικόπημα των μπολσεβίκων τον Οκτώβριο του 1917), το Κίνημα των Σπαρτακιστών, την εξέγερση της Κροστάνδης (1921), τις εξεγέρσεις των λαών των χωρών που βρέθηκαν υπό κομμουνιστική κατοχή (Αν. Γερμανία, Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία), τον Μάη του 1968, το οικολογικό κίνημα και την ανατροπή του κομμουνισμού.
Μια μακριά αλυσίδα που συνδέει τον Κλεισθένη με τον Μπακούνιν, τον Καρλ Μαρξ, τον Μιλ, τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, τον Κώστα Παπαϊωάννου και τον Κορνήλιο Καστοριάδη (εννοώ τον πολιτικό φιλόσοφο και όχι τον ψυχαναλυτή).
Σ' αυτό το πολιτικό, ιστορικό και διανοητικό πλαίσιο, η εικόνα της «αριστεράς» που πλάσαραν και εκμεταλλεύτηκαν ξεδιάντροπα οι εξουσιοφρενείς του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού, φαντάζει και είναι μια άθλια καρικατούρα.
● Είστε χρήστης εξαρτησιογόνων ουσιών;
Τυπικά είμαι χρήστης δύο εξαρτησιογόνων άκρως εξαρτησιογόνων ουσιών, της καφεΐνης και της νικοτίνης. Ουσιαστικά είμαι χρήστης όλων των παράνομων ουσιών όταν διώκονται οι χρήστες τους. Όπως είμαι ένθεος, άθεος, αναρχικός, κομμουνιστής, ομοφυλόφιλος και «αντεθνικώς σκεπτόμενος», όταν διώκονται οι ένθεοι, οι άθεοι, οι κομμουνιστές, οι αναρχικοί, οι ομοφυλόφιλοι και οι «αντεθνικώς σκεπτόμενοι», μόνο και μόνο επειδή είναι αυτοί που είναι και επιθυμούν να παραμείνουν αυτοί που είναι.
● Είστε ματαιόδοξος;
Mέχρι σήμερα κατάφερα να μην προσβληθώ από το AIDS της εξουσίας, της ιδιοκτησίας, της κοσμικής ζωής και της ματαιοδοξίας. Αλλά κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι του επιφυλάσσει το ανοσολογικό του σύστημα.
● Είστε πετυχημένος;
Mε τα τυπικά κριτήρια της ανταγωνιστικής κοινωνίας, όχι: Από λόγους προσωπικής επιλογής, απέφυγα την καρκινική αποσύνθεση που συνεπάγεται η επιδίωξη της εξουσίας και της ιδιοκτησίας. Δεν έχω περιουσία, πολυτελή διαβίωση, αυτοκίνητο μεγάλου κυβισμού, κότερο, «επώνυμα» ενδύματα ή κλινοσκεπάσματα, κοσμική ζωή, και όλες τις συναφείς γελοιότητες που επικαλύπτουν άπειρα συμπλέγματα κατωτερότητας, τρομακτικά υπαρξιακά κενά και απύθμενες διανοητικές τρύπες.
Με τα προσωπικά μου κριτήρια, είμαι ικανοποιημένος και ευτυχισμένος. Γιατί έχω ένα διπλό προνόμιο. Πρώτο, προέρχομαι από ένα φιλελεύθερο οικογενειακό περιβάλλον το οποίο μου παρείχε διανοητικά ερεθίσματα και στάσεις ζωής που επέδρασαν στη συναισθηματική μου διαμόρφωση και το διανοητικό, κοινωνικό και πολιτικό προσανατολισμό μου. Και δεύτερο, ανήκω σ' ένα δίκτυο προσωπικών σχέσεων που νοηματοδοτούν την ύπαρξή μου. Ένα δίκτυο που απαρτίζεται από ανθρώπους που έχουν τις ίδιες αγωνίες με μένα και αναπτύσσεται γύρω από έναν πυρήνα από δυο γυναίκες, τη γυναίκα μου Αλεξάνδρα και την κόρη μας Μαρία-Μυρτώ. Συναισθηματική, τρυφερή, σταθερή και εκ του αφανούς καθοδηγητική η μία, εκρηκτική και κατακτητική η άλλη, συνθέτουν ένα συγκρουσιακό αμάλγαμα που δεν αφήνει περιθώρια για «εφησυχασμό» και «ανία».
Με βάση αυτές τις επιλογές, εργάζομαι βιοποριστικά όσο το δυνατόν λιγότερο και μη-βιοποριστικά όσο το δυνατόν περισσότερο, έχοντας ως κριτήριο τον πλούτο του ελεύθερου χρόνου και όχι τον πλούτο του χρήματος, ώστε να μπορώ να διανθίζω τη ζωή μου με τη διεκδίκηση του δικαιώματος στην ελευθερία (που σημαίνει, εναντίωση στην εξουσία), στον έρωτα, στη γνώση, στη δημιουργία και στην αισθητική απόλαυση.
Το γεγονός ότι κρατήθηκα μακριά από την σκοπίμως καλλιεργούμενη διαλυτική ποντικοδρομία της εξουσιοφρένειας και του καταναλωτισμού, μου επέτρεπε πάντα να κάνω ό,τι ήθελα εγώ και όχι ό,τι μου επέβαλαν οι άλλοι.
● Πιστεύετε στο θεό;
O θεός υπάρχει για όσους έχουν ανάγκη από την ύπαρξή του. Κι εγώ δεν ανήκω σ' αυτούς. Η θρησκεία είναι ένα συλλογικό ψυχοφάρμακο που εφευρέθηκε για να υποβαθμιστεί η αγωνία του θανάτου που ταλανίζει τον άνθρωπο, ο οποίος (λόγω της νευροφυσιολογικής του δομής) είναι καταδικασμένος να υφίσταται τις συνέπειες της αντίφασης ανάμεσα στο ότι είναι το μόνο ον που έχει συνείδηση του θανάτου του και την ασυνείδητη αδυναμία του να αποδεχτεί το πεπερασμένο της ύπαρξής του.
Συνεπώς, οι άνθρωποι που είναι πεπεισμένοι ότι η ζωή αποτελεί ένα μικρό διάλειμμα ύπαρξης ανάμεσα σε δυο καταστάσεις ανυπαρξίας, είναι λογικό να μην έχουν ανάγκη από «επενδύσεις» σε κάποιο επέκεινα.
● Αν υπάρχει θεός, μια τέτοια τοποθέτηση δεν αποτελεί ύβρη;
Το αντίθετο, θα έλεγα. Μια τέτοια τοποθέτηση είναι στοιχείο προσωπικής εντιμότητας. Γιατί βεβαίως είναι θεμελιωδώς ανέντιμο να παίζεις σ' ένα παιχνίδι όπου έτσι κι αλλιώς κερδίζεις, ακολουθώντας την παπατζίδικη «οδηγία» του Πασκάλ σύμφωνα με την οποία «Εάν πιστεύεις στο θεό και δεν υπάρχει, τότε δεν χάνεις τίποτα. Αλλά εάν δεν πιστεύεις στο θεό και υπάρχει, τότε χάνεις τα πάντα».
