Περιοδικό «ΠΛΑΤΕΙΑ» (τχ. 17, 2006)
ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ
Λίβανος: Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον
Κλεάνθης Γρίβας
«Πάντα απροσάρμοστος
ανεδαφικός
Δεν είχες καταλάβει πως η μόνη μουσική
που συντελούσε στο γενικό καλό
ήταν ο χτύπος των σφυριών
των βαποριών τα φλάουτα
κι' οι παλμικές δονήσεις των συρμάτων
την ώρα που περνούν οι διαταγές
για τις εκτελέσεις».
Άρης Αλεξάνδρου
«Συνομιλώ άρα Υπάρχω»
Στο πλαίσιο μιας «συνηθισμένης» επιχείρησης, μια χώρα, το Ισραήλ, βομβαρδίζει δύο χώρες, την Παλαιστίνη και το Λίβανο, ατιμώρητα. Αντιδρώντας σε λίγες «σεμνές» διαμαρτυρίες της διεθνούς κοινότητας, το Ισραήλ δήλωσε ότι έγιναν λάθη.
Γιατί στη γλώσσα της «υψηλής πολιτικής», οι φρίκες αποκαλούνται «λάθη».
Με αφορμή την απαγωγή ενός στρατιώτη, άρχισε μια προγραμματισμένη σφαγή αμάχων με στόχο την κατάλυση της Παλαιστινιακής κυριαρχίας και τον αφανισμό ενός ολόκληρου έθνους στο Λίβανο.
Για αιώνες ολόκληρους, η σφαγή των Εβραίων ήταν το προσφιλές σπορ των Ευρωπαίων, με τελική φυσική κατάληξη το Άουσβιτς. Για αιώνες ολόκληρους, οι Εβραίοι υπήρξαν ο πρόχειρος αποδιοπομπαίος τράγος Το εφιαλτικό ποτάμι του τρόμου αφού διέσχισε την Ευρώπη, ποτίζει σήμερα τη Μέση Ανατολή με τους ρόλους αντεστραμμένους: Με θύτες τους απόγονους των πρώην θυμάτων και θύματα τους Παλαιστίνιους (και άλλους Άραβες).
Η μεσανατολική γεωγραφία του τρόμου προβάλλει μέσα από την εφιαλτική αναλογία των αποτρόπαιων θανάτων Αράβων και Ισραηλινών: 10 Άραβες πεθαίνουν για κάθε 1 Ισραηλινό. Σ’ αυτή την ποσοτική θανατολατρική λογική της εξουσίας (που αδυνατεί να συλλάβει ότι κάθε ζωή είναι μοναδική, ανεπανάληπτη και μη-συγκρίσιμη), η ζωή ενός Ισραηλινού αποτιμάται ότι αξίζει τη ζωή 10 Αράβων.
• Χτες, οι Χιτλερικοί μας δίδαξαν πως εξοντώνεται ο Εβραίος.
• Σήμερα, οι Ισραηλινοί μας μαθαίνουν πως αφανίζεται ο Παλαιστίνιος.
• Αύριο, ίσως οι Άραβες μας διδάξουν πως εξολοθρεύεται ο Ισραηλινός.
• Μεθαύριο, κάποιοι άλλοι ίσως μας δώσουν το μέγιστο μάθημα του ολοκληρωτικού μας αφανισμού.
1. Παρελθόν
■ Μετά τον Αραβο-Ισραηλινό Πόλεμο του 1948, πάνω από 110.000 Παλαιστίνιοι πρόσφυγες εκδιώχθηκαν ή εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Ισραήλ και βρήκαν καταφύγιο στον Λίβανο. Μετά τον Αραβο-Ισραηλινό Πόλεμο του 1967 και τον Μαύρο Σεπτέμβρη (1970), οι πρόσφυγες ξεπέρασαν τις 300.000. Οι πολιτικές και στρατιωτικές δραστηριότητες μεταξύ των προσφύγων (που καθοδηγούνταν από την «Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνη» -PLO- του Γιασέρ Αραφάτ) είχαν ως αποτέλεσμα να πυροδοτηθούν συγκρούσεις μεταξύ της PLO και ορισμένων ένοπλων ομάδων ντόπιων Λιβανέζων, πράγμα που καθιστούσε αδύνατη την αποτελεσματική λειτουργία μιας κεντρικής κυβέρνησης.
■ Η Συριακή εισβολή και κατοχή (1976-2005). Τον Ιούνιο 1976, η Συρία έστειλε 40,000 στρατιώτες άνδρες για να αποτρέψουν την ήττα των ένοπλων ομάδων των Μαρονιτών Λιβανέζων από την PLO, οι δυνάμεις της οποίας εκδιώχθηκαν από τη Βηρυτό και απωθήθηκαν στο Νότιο Λίβανο. Στα επόμενα χρόνια, σημειώθηκε μια αναστροφή των συμμαχιών που είχε ως αποτέλεσμα η Συρία να συμμαχήσει με τους Παλαιστίνιους και οι Λιβανέζοι Μαρονίτες με το Ισραήλ. Η παραμονή των συριακών δυνάμεων στο Λίβανο τερματίστηκε στις 25 Απριλίου 2005.
■ Πρώτη Ισραηλινή Εισβολή (1978). Στις 14 Μαρτίου 1978, οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις εξαπέλυσαν την «Επιχείρηση Ποταμός Λιτάνι» σηματοδοτώντας μια μακροχρόνια κατοχή του Λιβάνου, η οποία τερματίστηκε το 2000 όταν αποσύρθηκαν από το έδαφος του Λιβάνου, μεταβιβάζοντας τον έλεγχό του στον φιλο-ισραηλινό Στρατό του Νοτίου Λιβάνου.
■ Δεύτερη Ισραηλινή Εισβολή (1982). Στις 6 Ιουνίου 1982, οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις εισέβαλαν εκ νέου στο Λίβανο, διέλυσαν τις δυνάμεις της «Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης» (PLO) και επέβαλαν την κατοχή τους σε εκτεταμένες περιοχές του νοτίου Λιβάνου και της Βηρυτού. Κατά τη διάρκεια της εισβολής ένοπλοι Λιβανέζοι φαλαγγίτες με την πλήρη κάλυψη και προστασία των Ισραηλινών δυνάμεων υπό την ηγεσία του Αριέλ Σαρόν (τότε υπουργού άμυνας), οργάνωσαν μια αποτρόπαιη μαζική σφαγή των γυναικόπαιδων και των ηλικιωμένων που ζούσαν στα στρατόπεδα των Παλαιστινίων προσφύγων στη Σάμπρα και Σατίλα (που προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή).
■ Τερματισμός της Ισραηλινής κατοχής (2000). Στις 25 Μαϊου 2000, τερματίστηκε η Ισραηλινή κατοχή του Λιβάνου, με την απόσυρση των δυνάμεων κατοχής σ’ εφαρμογή της απόφασης 425 του… 1978 (!) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
■ Τερματισμός της Συριακής κατοχής (2005). Η παραμονή των συριακών δυνάμεων στο Λίβανο τερματίστηκε στις 25 Απριλίου 2005. Είχε προηγηθεί στις 2 Σεπτεμβρίου 2004, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο, υπενθυμίζοντας τις προηγούμενες Αποφάσεις του (ειδικά την 425/1978, 520/1982 και 1553/2004), ενέκρινε την Απόφαση 1559 (που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία), σύμφωνα με την οποία «όλες οι ξένες δυνάμεις πρέπει να αποσυρθούν από τον Λίβανο» και να διεξαχθούν ελεύθερες εκλογές.
2. Παρόν
Τρίτη Ισραηλινή Εισβολή (2006). Στις 12 Ιουλίου 2006 το Ισραήλ εισέβαλε για Τρίτη φορά στο Λίβανο, στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Just Reward», η οποία εξαντλήθηκε σε (εκ του μακρόθεν και εκ του ασφαλούς) ανελέητους βομβαρδισμούς κατοικημένων περιοχών και είχε ως αποτέλεσμα τη δολοφονία και των τραυματισμό χιλιάδων άμαχων πολιτών και την καταστροφή των υποδομών του Λιβάνου.
Δικαιολογία της τωρινής σφαγής ήταν η ύπαρξη και η δράση της οργάνωσης Hezbollah (η οποία δεν υπήρχε όταν το Ισραήλ ρήμαζε το Λίβανο σε προηγούμενες εισβολές) στην οποία εστιάζονταν, μέχρι πρότινος, η προσοχή του κατεξοχήν φορέα της διεθνούς «νομιμότητας» και των κυβερνητικών «μη-κεβερνητικών» οργανώσεων:
■ Διεθνής «νομιμότητα». Η επίκληση της «διεθνούς νομιμότητας» αποδεικνύει απλώς ότι ο ΟΗΕ δρα ως ετικέτα των ΗΠΑ και ότι το Ισραήλ είναι η μόνη μικρή χώρα που καλύπτεται με το προνόμιο της συλλογικής κώφωσης, δεδομένου ότι μέχρι σήμερα:
• Το Ισραήλ αγνόησε προκλητικά 46 αποφάσεις της Γεν. Συνέλευσης του ΟΗΕ.
• Στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο σε 40 αποφάσεις που καταδικάζουν τις ενέργειες του Ισραήλ στα τελευταία χρόνια.
■ Κυβερνητικές «μη-κυβερνητικές» οργανώσεις. Η «μη κυβερνητική» οργάνωση Human Rights Watch, με ανακοίνωσή της (6 Αυγούστου 2006), αποφαίνεται ότι η Λιβανέζικη αντίσταση «πρέπει να σταματήσει αμέσως να χτυπά με ρουκέτες περιοχές πολιτών στο Ισραήλ» και χαρακτηρίζει αυτές τις ενέργειες ως «έγκλημα πολέμου».
Ας σημειωθεί ότι η Human Rights Watch χρηματοδοτείται από τον διεθνή κερδοσκόπο και «φιλάνθρωπο» Τζορτζ Σόρος έχει την έδρα της στη Νέα Υόρκη και αποτελεί σημαντικό παράγοντα της πολεμικής μηχανής των ΗΠΑ, ενώ ο Σόρος είναι μέλος του Council on Foreign Relations και της Λέσχης Bilderberger και μόνιμο παρακαθήμενος στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ).
3. Μέλλον
Στο τεύχος του Μαρτίου 2006 του περιοδικού Foreign Affairs, δημοσιεύτηκε ένα άρθρο (42 σελίδων που συνοδεύεται από 41 σελίδες βιβλιογραφικών υποσημειώσεων), με τίτλο «Το Λόμπι του Ισραήλ και η Εξωτερική Πολιτική των ΗΠΑ» (The Israel Lobby And U.S. Foreign Policy) γραμμένο από τον John Mearsheimer του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σικάγου και τον Stephen Walt της John Kennedy School of Government του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, το οποίο, κατά την εκτίμησή μου, προαναγγέλλει ή σηματοδοτεί τη βαθμιαία μεταβολή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής απέναντι στο Ισραήλ.
Ένα τέτοιο άρθρο για ένα θέμα που μέχρι σήμερα αποτελεί ταμπού στο χώρο των διαμορφωτών της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, όταν δημοσιεύεται στο περιοδικό Foreign Affairs που είναι επίσημο όργανο του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (Council of Foreign Relations, CFR), του ισχυρότερου πολιτικού οργανισμού στις ΗΠΑ που καθορίζει, σχεδόν αποκλειστικά, τη συγκρότηση της ηγετικής ομάδας του υπουργείου Εξωτερικών και τη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, σίγουρα σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από μια ακαδημαϊκή προσέγγιση (που, εάν δεν εξυπηρετούσε μια επείγουσα σκοπιμότητα, δεν θα μπορούσε να δημοσιευτεί παρά μόνο σε περιθωριακά έντυπα).
Η προσπάθεια ανάγνωσης κάτω από τις γραμμές του κειμένου σε συνδυασμό με την ιστορία, τη δράση, το ρόλο και την ισχύ του CFR στην αμερικανική πολιτική σκηνή, επιτρέπει να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η νέα τάξη πραγμάτων στη Μέση Ανατολή, όπως την οραματίζεται το CFR, συμπεριλαμβάνει τη συνύπαρξη με τους Άραβες, πράγμα που συνεπάγεται (α) την υποβάθμιση της σημασίας του Ισραήλ ως καθοριστικού παράγοντα στη διαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής σ’ αυτή την περιοχή και (β) την εδραίωση ενός status quo που θα εξασφαλίζει την επιβίωση αλλά όχι και τον αποκλειστικό πρωταγωνιστικό ρόλο του Ισραήλ.
Όπως ακριβώς κατά το πέρας του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, η νέα μεταπολεμική τάξη πραγμάτων, όπως την οραματιζόταν το CFR, συμπεριλάμβανε τη συνύπαρξη με την ΕΣΣΔ και τον τερματισμό της παγκόσμιας ισχύος της Βρετανίας, πράγμα που εκφράστηκε με την ανάθεση στον Γουίλιαμ Λάνγκερ του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και μέλους του CFR, η συγγραφή μιας ανάλυσης αυτής της οπτικής του κόσμου, μέσω της οποίας προαναγγέλθηκε η ίδρυση του ΟΗΕ (σημειωτέον ότι στην ιδρυτική διάσκεψη του ΟΗΕ στο Σαν Φραγκίσκο το 1945, 47 από τους αντιπροσώπους των ΗΠΑ ήταν μέλη του CFR, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν ο υπουργός Εξωτερικών Έντουαρντ Στετίνιους, ο Τζον Φόστερ Ντάλες, ο Νέλσον Ροκφέλερ, ο Αντλάι Στίβενσον και ο Αλγκερ Χις που έγινε ο πρώτος πρόεδρος του ΟΗΕ).
Οι εξελίξεις μετά την, από τριετίας προγραμματισμένη, Ισραηλινή επίθεση εναντίον του Λιβάνου (με σκόπιμους τυφλούς βομβαρδισμούς κατά αμάχων πολιτών και έργων υποδομής) και η «αναπάντεχη» υπαναχώρηση των ΗΠΑ από τους «αδιαπραγμάτευτους» όρους που προέβαλαν αρχικά προκειμένου να συμφωνήσουν στην έκδοση απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την κατάπαυση του πυρός (πρώτα αφοπλισμός της Χεζμπολάχ και απελευθέρωση του αιχμάλωτου Ισραηλινού στρατιώτη και μετά κατάπαυση του πυρός), είναι ενδεικτικές ότι οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή κινούνται στην κατεύθυνση που προσδιορίζεται από το CFR μέσω του περιοδικού του Foreign Affairs.
Φωνές προειδοποίησης
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι ολοένα και πιο δυνατές αντιδράσεις στη διατήρηση του Ισραήλ ως ακρογωνιαίου λίθου της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
■ Ο Ζμπιγκνιου Μπρεζίνσκι, σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πρόεδρου Τζίμι Κάρτερ, προειδοποιεί για τον κίνδυνο από τη νεοσυντηρητική πολιτική των ΗΠΑ, προειδοποιεί:
«Θα μας διώξουν από τη Μέση Ανατολή… Οι νεοσυντηρητικές συνταγές, που παρόμοιες έχει το Ισραήλ, είναι μοιραίες για την Αμερική και το Ισραήλ. Θα στρέψουν την πλειονότητα του πληθυσμού της Μέσης Ανατολής εναντίον των ΗΠΑ. Τα μαθήματα του Ιράκ μιλούν από μόνα τους. Σταδιακά, εάν συνεχίζουν να ακολουθούνται νεοσυντηρητικές πολιτικές, οι ΗΠΑ θα αποβληθούν από την περιοχή και αυτό θα σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους και για το Ισραήλ». (Ελευθεροτυπία, 3-8-2006)
■ Με παρεμφερή τρόπο τοποθείται δημόσια και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ:
«Αναμφίβολα το Ισραήλ έχει δικαίωμα να υπερασπίζεται τους πολίτες του από επιθέσεις αλλά είναι απάνθρωπο και αναποτελεσματικό να τιμωρεί πληθυσμούς αμάχους, με την παράλογη ελπίδα ότι θα κατηγορήσουν τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ για πρόκληση της καταστροφής. Το αποτέλεσμα ήταν τελείως διαφορετικό, και σε όλο τον αραβικό αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο αυξήθηκε η υποστήριξη σ’ αυτές τις οργανώσεις και ενισχύθηκαν οι επικρίσεις για το Ισραήλ και τις ΗΠΑ… Η κατάπαυση του πυρός αποτελεί επιτακτική ανάγκη για τον Λίβανο. Επίσης, θα πρέπει ο τακτικός στρατός του Λιβάνου να ελέγχει το νότιο τμήμα τής χώρας, η Χεζμπολάχ να πάψει να λειτουργεί ως ξεχωριστή στρατιωτική δύναμη και να αποτραπούν μελλοντικές επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ. Το Ισραήλ θα πρέπει να αποσυρθεί από τη λιβανική επικράτεια… και να απελευθερώσει τους Λιβανέζους κρατουμένους…Η παρούσα σύγκρουση είναι τμήμα του κύκλου βίας που δημιουργείται από την απουσία ολοκληρωτικής διευθέτησης στη Μέση Ανατολή… Δεν θα υπάρχει ουσιαστική και μόνιμη ειρήνη για τους λαούς αυτής της ταραγμένης περιοχής όσο το Ισραήλ παραβιάζει ψηφίσματα του ΟΗΕ και η επίσημη αμερικανική πολιτική και ο διεθνής οδικός χάρτης για την ειρήνη καταπιέζουν τους Παλαιστινίους και στηρίζουν την κατοχή αραβικών εδαφών….» (Ελευθεροτυπία, 8-8-2006)
Κλεάνθης Γρίβας