Εκδοτική Θεσσαλονίκης, 1990

 

Μέρος 5

ΨΕΥΤΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

 

1. DAYTOP-ΙΘΑΚΗ: ΕΝΑ ΚΟΛΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ

1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ DAYTOP

1.2. IΘΑΚΗ: ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ» ΑΠΑΤΗΣ

1.3. ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΠΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΧΗΣ

1.4. DAVID DEITCH: ΠΡΟΒΛΕΠΩ ΕΚΡΗΞΗ

1.5. DAYTOP-ΙΘΑΚΗ: ΜΙΑ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΥ

1.6. DAYTOP-ΙΘΑΚΗ: ΕΝΑΣ «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ» ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ

- Σκόπιμη ανακρίβεια πρώτη: Η πατρότητα της «ιδέας»

- Σκόπιμη ανακρίβεια δεύτερη: Περί CIA και DEA

- Λογική ανακολουθία πρώτη: Δεξιός «αριστερισμός»

- Λογική ανακολουθία δεύτερη: Περί «ελεύθερης αγοράς»

- Λογική ανακολουθία τρίτη: «Το κρέας είναι ψάρι»

- Μια «μομφή» : Περί Μπηχαβιορισμού

2. «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ» ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ DAYTOP: Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ

2.1. ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ

2.2 Η ΔΗΘΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ DAYTOP

- Η Κοινότητα Liberty Park Village

- Η Κοινότητα Phoenix House

2.3. O ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ ΑΥΤΟ-ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ

3. ΕΛΛΑΔΑ: ΚΕ.Θ.Ε.Α. ή ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ

3.1. Ο «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ» ΜΟΝΟΘΕΪΣΜΟΣ

3.2. ΟΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ» ΜΟΝΟΘΕΪΣΜΟΥ

- Ο αυτοαφοπλισμός της κοινωνίας

- Η ψευτοθεραπευτική προπαγάνδα

3.3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ DAYTOP-ΙΘΑΚΗ: 7 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣς

3.4. ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΕΠΙΛΟΓΟ: «ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ»

●●●●●●●●●●

Το ανθρωποβόρο «μυστικό» του Daytop-Ιθάκη:

Προϋπόθεση της ύπαρξής του Daytop

είναι η εξαθλίωση και η δίωξη των εξαρτημένων

Το Daytop εξαρτάται οικονομικά από κρατικές επιχορηγήσεις για να πληρώνει ενοίκια, μισθούς, τρόφιμα, άλλα υλικά, φως, νερό, τηλέφωνα, θέρμανση...

Εξαρτάται από την ύπαρξη υποψηφίων που ζητήσουν να μπουν στην κοινότητα και θα αντικαταστήσουν αυτούς που φεύγουν και αυτούς που τελειώνουν το πρόγραμμα…

Εξαρτάται από την ελάχιστη αποδοχή της κοινωνίας...

Εξαρτάται από τους επισκέπτες που θα έρθουν στο ανοικτό σπίτι...

Εξαρτάται από τις επιχειρήσεις που έχουν επαφή με την ομάδα Δημοσίων Σχέσεων της κοινότητας για δωρεές, για τα ψυχολογικά οφέλη που θα έχουν τα μέλη αυτής της ομάδας από τούτη την επαφή, αλλά και για τα οικονομικά οφέλη του σπιτιού.

Αλλά η ισορροπία του Daytop εξαρτάται και από άλλους πιο απομακρυσμένους παράγοντες όπως:

1. Η συνεχής ύπαρξη νομοθεσίας που καθιστά παράνομη τη χρήση της ηρωίνης και των άλλων ναρκωτικών.

2. Η εξάρτηση του τοξικομανή από τις πηγές της Μαύρης Αγοράς για να προμηθευτεί τη δόση του.

3. Οι προσπάθειες των υπηρεσιών καταστολής να παρεμποδίσουν την προμήθεια των ναρκωτικών.

4. Οι προσπάθειες των εμπόρων να κάνουν πιο αποδοτική την εμπορία των ναρκωτικών, ανεβάζοντας τις τιμές τους.

Όλα αυτά κάνουν πολύ δύσκολη τη ζωή του τοξικομανή, γιατί απ' τη μια μεριά προσπαθεί να αποφύγει την αστυνομία, κι απ' την άλλη προσπαθεί να βρει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για να εξασφαλίσει τη δόση του. Και εξ' αιτίας αυτών των δυσκολιών, μερικοί τοξικομανείς προτιμούν να δεχθούν τους όρους εισαγωγής στο Daytop.

B. Sugarman, Daytop

●●●●●●●●●●

Μια φωνή από το παρελθόν (1982)

Η εξάρτηση από ψυχοτρόπες ουσίες αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα:

Ένα νόμιμο, που αφορά τις ουσίες οι οποίες προωθούνται από την κρατική και οικονομική εξουσία (φάρμακα, αλκοόλ, καπνός, κ.α.) με σκοπό τη πραγματοποίηση του μέγιστου δυνατού κέρδους και την αδρανοποίηση των χρηστών τους.

Ενα παράνομο, το οποίο αφορά τις εκτός νόμου ουσίες, και το οποίο

α) εξαλείφει κάθε διάθεση και δυνατότητα αποτελεσματικής εναντίωσης στις αυθαιρεσίες της εξουσίας,

β) ενισχύει και διογκώνει τη δύναμη των μηχανισμών καταστολής, και

γ) λειτουργεί υποστηρικτικά στην προαγωγή της νόμιμης εξάρτησης.

Αυτό σημαίνει ότι η ποινικοποίηση της χρήσης των «ναρκωτικών» μεταθέτει το κέντρο βάρους του προβλήματος από την κοινωνική και ιατρική φροντίδα στην αστυνομική καταπίεση. Και συνεπώς, λειτουργεί προς όφελος του τριπτύχου παράνομη εξάρτηση και μαύρη αγορά - νόμιμη εξάρτηση - κρατική εξουσία και σε βάρος των ίδιων των χρηστών και της κοινωνίας.

Πρώτη προϋπόθεση για οποιαδήποτε θαρραλέα αντιμετώπιση του προβλήματος των «ναρκωτικών» είναι η αποποινικοποίηση της χρήσης όλων των ψυχοτρόπων ουσιών, πράγμα που θα έχει ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση της μαύρης αγοράς και των ποικίλλων συμφερόντων που συνδέονται μαζί της.

Δεύτερη προϋπόθεση είναι η δημιουργία Κέντρων Απεξάρτησης (που είναι ανύπαρκτα στη χώρα μας σήμερα) στα οποία η απεξάρτηση θα γίνεται με τη θέληση του ενδιαφερόμενου. Σ' εκείνους που δεν επιθυμούν να υποβληθούν σε απεξάρτηση, θα χορηγείται η ουσία από την οποία είναι εξαρτημένοι ή κάποιο υποκατάστατό της, με ιατρική κάλυψη. Αυτό όχι μόνο θα χτυπήσει καίρια τη μαύρη αγορά και θα αποδυναμώσει την ισχύ των κατασταλτικών μηχανισμών, αλλά και θα μειώσει δραστικά την εγκληματικότητα και τους θανάτους που συνδέονται άμεσα με τις άθλιες συνθήκες της παρανομίας των ουσιών και των χρηστών τους.

Τρίτη προϋπόθεση είναι η ειλικρινής ενημέρωση των πολιτών στο θέμα της ψυχοτρόπων ουσιών, με βάση τα δεδομένα της επιστημονικής έρευνας και όχι τη δαιμονολογία της εξουσίας.

Τα «ναρκωτικά» αποτελούν πρόβλημα για κάθε κοινωνία που έχει ανάγκη από την ύπαρξη αυτού του προβλήματος. Και υπάρχει μόνο ένας δρόμος για την περιστολή των κινδύνων που συνδέονται με τη χρήση τους.

Κλεάνθης Γρίβας

εφημ. Θεσσαλονίκη, 26 Ιουνίου 1982

●●●●●●●●●●

Μέρος 5

ΟΙ ΨΕΥΤΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

1. DAYTOP-ΙΘΑΚΗ: ΕΝΑ ΚΟΛΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ

«Η σχεδόν μυθική σπουδαιότητα που ο Vidocq απέκτησε βαθμιαία ακόμα και στα μάτια των συγχρόνων του, δεν οφείλεται στο παρελθόν του, ούτε καν στο ότι για πρώτη φορά στην ιστορία, ένας πρώην τρόφιμος των κατέργων, μετανοιωμένος ή εξαγορασμένος, διορίστηκε αρχηγός της αστυνομίας. Αλλά μάλλον στο ότι στο πρόσωπο του Vidocq η εγκληματικότητα απόκτησε φανερά τη διφορούμενη κατάσταση του αντικειμένου και του οργάνου ενός αστυνομικού συστήματος που την καταπολεμά και ταυτόχρονα συνεργάζεται μαζί της.

Ο Vidocq σημειώνει τη στιγμή που η εγκληματικότητα, διαχωρισμένη από τις άλλες παρανομίες, εντάσσεται στην εξουσία και αντιστρέφεται.

Είναι η εποχή όπου πραγματοποείται η άμεση και θεσμική διασύνδεση της αστυνομίας και της εγκληματικότητας.

Συγκλονιστική στιγμή όπου η εγκληματικότητα μετατρέπεται σε μηχανισμό της εξουσίας.

Τέλος με τη σαιξπηρική εποχή, όπου η εξουσία ταυτίζεται με τη φρίκη σε ένα και το αυτό πρόσωπο. Σε λίγο θα αρχίσει το καθημερινό μελόδραμα της αστυνομικής ισχύος και της συνενοχής του εγκλήματος με την εξουσία».

Michel Foucault

Επιτήρηση και Τιμωρία: Η Γέννηση της Φυλακής

(Αθήνα, Ράππας, 1989)

1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ DAYTOP

Στις σελίδες που ακολουθούν γίνεται αναφορά στο βιβλίο του Barry Sugarman, Daytop που χρησιμοποείται ως Εγχειρίδιο για την εκπαίδευση των «θεραπευτών» των ψευτοθεραπευτικών κοινοτήτων τύπου Daytop που στη χώρα μας «εκπροσωπείται» από την Ιθάκη.

Το Daytop, φυλάγονταν προσεκτικά μακριά από κάθε «αδιάκριτο μάτι» μέχρι τον Απρίλιο του 1990, οπότε εκτεταμένα αποσπάσμά του δημοσιοποιήθηκαν από τον Κλεάνθη Γρίβα στην πρώτη έκδοση του βιβλίου του «Ναρκωτικά» και Εξουσία (Θεσ/νίκη, Εκδοτική, Απρίλιος 1990).

Τον Δεκέβριο 1990, η διευθυντική γραφειοκρατία της Ιθάκης, -μη έχοντας πια τη δυνατότητα να το αποσιωπά- εξαναγκάστηκε να προχωρήσει στην έκδοσή του.

Ετσι, το βιβλίο εκδόθηκε ως «κοινό έργο» (!) των Barry Sugarman και Φοίβου Ζαφειρίδη με τίτλο «Οι θεραπευτικές κοινότητες: Απάντηση στα ναρκωτικά. Από το Daytop στην Ιθάκη» από τις εκδόσεις Κομμούνα (Αθήνα, Δεκέμβριος 1990), του κ. Γιώργου Καραμπελιά.

Ας σημειωθεί ότι ο κ. Γιώργος Καραπελιάς διορίστηκε από τον κ. Φοίβο Ζαφειρίδη, αρχικά ως έμμισθος «γκουρού» στην Ιθάκη (δηλαδή, ως «δάσκαλος» της «φιλοσοφίας» της Ιθάκης), και, εν συνεχεία, ως διευθυντής του ΚΕΘΕΑ (μετά την αποχώρηση του κ. Γεωργίου Μπαρδάνη από τη θέση του αναπληρωτή διευθυντή του ΚΕΘΕΑ).

Ο κ. Γεώργιος Μπαρδάνης, ο μοναδικός γιατρός που εργαζόταν στ' αυτό και φυσικός αυτουργός δύο «περισπούδαστων» και «πολύκροτων» άρθρων κατά της μεθαδόνης («Σεβασμός στην προσπάθεια θεραπείας των εξαρτημένων» και «Μυθο-μεθαδονομανίες και μισές αλήθειες», Ελευθεροτυπία, 30/7/1991 και 8/6/1992, αντιστοίχως), το 1993 αμοίφθηκε από τη «σοσιαλιστική» κυβέρνηση για την αντι-μεθαδονομανία του με τον διορισμό του στην έμμισθη θέση του αντιπροέδρου του ΟΚΑΝΑ που, υποτίθεται ότι είχε ως στόχο την εφαρμογή της μεθαδόνης.

Το εξουσιάζειν εστι ασχημονείν

1.2. IΘΑΚΗ: ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ» ΑΠΑΤΗΣ

Δημοσιεύτηκε στην εφημ. Ελευθεροτυπία (21/3/1989)

με τίτλο «Ιθάκη»: Τα όρια της «θεραπευτικής» αυταπάτης

(περιλ. στο Κλ. Γρίβας, Ναρκωτικά και Εξουσία, Θεσ/νίκη, Εκδοτική, Απρίλιος 1990)

«Ετσι σοφός που έγινες,

με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες

οι Ιθάκες τι σημαίνουν.»

Κ. Καβάφης

 

Ο ιδιόμορφος ψευτο-ιατρικός λυσενκισμός που επιβλήθηκε με τον «αντιναρκωτικό» Νόμο 1729/1987 (με τον οποίο η κρατική εξουσία προσπαθεί να συγκαλύψει το νοσογόνο ρόλο της στην προώθηση της νόμιμης και της παράνομης εξάρτησης), ουσιαστικά εξαντλεί τις υποχρεώσεις του ανύπαρκτου κράτους πρόνοιας στα θύματα των κυκλωμάτων εμπορίας των εξαρτησιογόνων ουσιών, με τη δημιουργία της Ιθάκης, ενός τυπικού έργου βιτρίνας που, ανεξάρτητα από την πραγματική του υφή, είναι και απολύτως ανεπαρκές σε σχέση με τις ανάγκες που υποτίθεται ότι επιδιώκει να καλύψει.

Πέρα από τις ουσιαστικές αντιρρήσεις που μπορεί να έχει κανείς γι' αυτό το δήθεν θεραπευτικό μοντέλο και τα όριά του, είναι σκόπιμο να επισημανθεί το πλέον τραγικό και απαράδεκτο από τα στοιχεία που συνθέτουν την πρωτοφανή κρατική εκστρατεία διαφήμισης της «Ιθάκης»: Tη συστηματική εκμετάλλευση του δράματος μιας ομάδας νέων χρηστών ηρωίνης, που η κρίσιμη προσπάθεια για την απεξάρτησή τους χρησιμοποιείται για να εξυπηρετηθεί η «λογική» του μακάβριου μάρκετινγκ της κρατικής εξουσίας και της διευθυντικής γραφειοκρατίας του ολοκληρωτικού ιδρύματος Daytop-Ιθάκη.

Γιατί δεν μπορεί να ερμηνευτεί διαφορετικά, η εμμονή των «θεραπευτών» της Ιθάκης να περιφέρουν αυτή την ομάδα των παιδιών από χωρίου εις χωρίον και από συγκεντρώσεως εις συγκέντρωσιν, δίκην ενός τραγικού περιοδεύοντος θιάσου ποικιλιών, καθοδηγούμενου πάντοτε υπό ενός ανθρωποβοσκού, τη στιγμή που ένας οποιοσδήποτε, έστω και στοιχειώδης, σεβασμός της προσωπικότητας του Αλλου, της δεοντολογίας των ανθρώπινων σχέσεων (αφήνουμε κατά μέρος την «ιατρική») και των θεμελιωδέστερων επιταγών του ανθρωπισμού, καθιστά αδιανόητη τη χυδαία περιφορά του προσωπικού δράματος ενός ανθρώπου εν είδει πραμάτειας στην αγορά.

Κανένας γιατρός δεν διανοήθηκε ποτέ να κουβαλήσει σε δημόσιες συναθροίσεις ή εμποροπανηγύρεις ομάδες ατόμων που θεραπεύει και να τους εκθέτει ως δημόσια καταναλωτικά αντικείμενα για να κορεστεί η (απροσδιόριστων κινήτρων) περιέργεια του κοινού. Και εάν κάποιος, αποτολμούσε κάτι τέτοιο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα έπρεπε να τον παραδώσουν στη δημόσια χλεύη και περιφρόνηση.

Προφανώς, η διευθυντική γραφειοκρατία της «Ιθάκης» αδιαφορεί γι' αυτά τα παλιομοδίτικα «μικροζητήματα». Και προκειμένου να εξυπηρετήσει τους προπαγανδιστικούς στόχους της κρατικής εξουσίας (από την οποία διασφαλίζει τις νομικές και υλικές προϋποθέσεις της ύπαρξής της), παραγνωρίζει τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει αυτή η καινοφανής, κενοφανής και πρωτοφανής «θεραπευτική μέθοδος» στην ψυχολογική κατάσταση εκείνων που χρησιμοποιούνται ως δημόσια εκθέματα.

Κανένας δεν δικαιούται να καλύπτει την έλλειψη επιχειρημάτων στο επίπεδο της θεραπευτικής αντιπαράθεσης, προσφέροντας ανενδοίαστα εκείνους που δήθεν «θεράπευσε» ή «θεραπεύει», βορά στις ανθρωπο-καταναλωτικές διαθέσεις του «Κολοσσαίου».

Δεν θα αναφερθώ στις επιπτώσεις που έχει η επαναβίωση μιας διαλυτικής εμπειρίας στον απεξαρτημένο, ούτε στις συνέπειες της δημόσιας επαναβεβαίωσης της διαφοράς του από εκείνους στους οποίους αγωνίζεται να επανενταχθεί. Θα υπενθυμίσω μόνο ότι μια τέτοια μέθοδος έμμεσης διαπόμπευσης (που θυμίζει έντονα τις χειρότερες στιγμές των «πολιτιστικών επαναστάσεων» των ολοκληρωτικών καθεστώτων), ποτέ μέχρι σήμερα δεν υιοθετήθηκε από κανένα θεραπευτικό κέντρο ή «πρόγραμμα απεξάρτησης» στον κόσμο, και απ' αυτή την άποψη, συνιστά μια διεθνή ευρεσιτεχνία της διευθυντικής γραφειοκρατίας της «Ιθάκης», που απορρέει άμεσα από την ολοκληρωτική «θεραπευτική» ιδεολογία που την διακατέχει.

Πρόκειται για έναν ψευτοθεραπευτικό ολοκληρωτισμό, που αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη ύπαρξη όχι ως απλό καταναλώσιμο μέσο για την εξυπηρέτηση αλλότριων «εξωθεραπευτικών» σκοπιμοτήτων. Κι απ' αυτή την άποψη, είναι ανθρωπιστικά καταδικαστέος, επιστημονικά απαράδεκτος και κοινωνικο-πολιτικά επικίνδυνος.

Σε σχέση με τα ανυπόστατα ιδεολογήματα περί της «αυτοδυναμίας από το κράτος» και της «θεραπευτικής αποτελεσματικότητας» που επαναλαμβάνει στερεότυπα η διευθυντική γραφειοκρατία της «Ιθάκης», πρέπει να υπομνηστούν τα εξής:

1. Σχετικά με τη διαφημιζόμενη «αυτονομία» του ΚΕΘΕΑ-Ιθάκη από την κρατική εξουσία:

Σύμφωνα με το άρθρο 1, παρ. 5 του Ν. 1229/1987, με το οποίο θεσπίζεται το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ),

«η σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου, ο τρόπος διοίκησης, οργάνωσης, διαχείρισης και ο κανονισμός εσωτερικής λειτουργίας του, ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υγείας... Πόροι του ΚΕΘΕΑ είναι η χρηματοδότηση από το Υπουργείο Υγείας, δωρεές, κλπ. Η διαχείριση των πόρων του ελέγχεται απολογιστικά και κατασταλτικά από το Υπουργείο Υγείας».

Αυτό, για όσους δεν θέλουν να αυταπατώνται προβάλλοντας την επιθυμία τους ως πραγματικότητα, σημαίνει απλώς ότι η «Ιθάκη» ρυθμίζεται σε όλα τα επίπεδα της λειτουργίας της με υπουργικές αποφάσεις που εκδίδονται σύμφωνα με τις εξουσιαστικές σκοπιμότητες και ανάγκες των εκάστοτε διαχειριστών της κρατικής εξουσίας, όπως αυτές διατυπώνονται από τον εκάστοτε υπουργό υγείας.

2. Σχετικά με τη διατυμπανιζόμενη «θεραπευτική» αποτελεσματικότητα της Ιθάκης:

Σύμφωνα με τα διεθνώς ισχύοντα, η θεραπευτική αποτελεσματικότητα κάθε προγράμματος απεξάρτησης, ελέγχεται και κρίνεται πέντε χρόνια μετά την «αποφοίτηση» των ατόμων που το έχουν παρακολουθήσει.

Κατά συνέπεια, προς το παρόν τουλάχιστον, κανένας δεν μπορεί να μιλάει σοβαρά για τα όποια «θεραπευτικά» αποτελέσματα της «Ιθάκης», και πολύ περισσότερο, να αναφέρεται σε κάποια ποσοστά επιτυχίας μεταξύ 98-99% (!), και μάλιστα, τη στιγμή που σε διεθνές επίπεδο, η αποτελεσματικότητα των κοινοτήτων τύπου (των ολοκληρωτικών τύπου Daytop, των ιεραρχικών υπό κρατική ή εκκλησιαστική διαχείριση, των δημοκρατικών και των ελευθεριακών) κυμαίνεται μεταξύ 3-5% (με μοναδική εξαίρεση το Κέντρο Απεξάρτησης του Λουξεμβούργου που αναφέρει ποσοστό 11%).

Η νομοθετική επιβολή του ΚΕΘΕΑ-Ιθάκη ως μοναδικής απάντησης στο πρόβλημα της εξάρτησης, σημαίνει ότι εάν η ψευτο-θεραπευτική κοινότητα Ιθάκη (που μπορεί να καλύψει 40-80 εξαρτημένους το χρόνο) λειτουργεί με ποσοστό επιτυχίας 100%, τότε η αντιμετώπιση των 80.000 εξαρτημένων που υπολογίζεται πως υπάρχουν σήμερα, θα απαιτήσει ή 1.000 χρόνια με 1 «Ιθάκη» ή 1.000 «Ιθάκες» επί δύο χρόνια (τουτέστιν, μία «Ιθάκη» σε κάθε γειτονιά). Κι αυτό χωρίς να υπολογίζεται το ποσοστό της ετήσιας αύξησης του συνόλου των εξαρτημένων που είναι 5-8%.

Δυστυχώς, το προαναφερόμενο ποσοστό επιτυχίας 100% υφίσταται μόνο στην παραληρηματική προπαγάνδα των κάθε είδους ψευτοθεραπευτών. Στη σκληρή πραγματικότητα, το ποσοστό «επιτυχίας» βρίσκεται μεταξύ 3-5% των ατόμων που παρακολουθούν ένα πρόγραμμα απεξάρτησης (οι οποίοι αποτελούν μόλις το 1/1000 του συνόλου των εξαρτημένων που αυξάνονται με ετησίως κατά 5-8%).

Εάν υποθέσουμε ότι μια δήθεν «θεραπευτική» κοινότητα όπως η «Ιθάκη» (που έχει δυνατότητα κάλυψης 40-80 ατόμων ετησίως) είναι δυνατό να λειτουργεί με ένα υπεραισιόδοξο ποσοστό επιτυχίας γύρω στο 10%, τότε είναι προφανές ότι για την αντιμετώπιση του ήδη υπάρχοντος αριθμού των 80.000 εξαρτημένων θα απαιτηθούν ή 10.000 χρόνια με μία «Ιθάκη» ή 10.000 «Ιθάκες» για δύο χρόνια (πράγμα που σημαίνει, μία «Ιθάκη» σε κάθε πολυκατοικία).

Η πρόδηλη, ευαπόδεικτη και πλήρης «θεραπευτική» αναποτελεσματικότητα των ψευτοθεραπευτικών κοινοτήτων, καθιστά ολοφάνερη την κρίσιμη ανάγκη να ξεπεραστούν οι «θεραπευτικές» απάτες της «Ιθάκης» και να ξανατεθεί σοβαρά επί τάπητος η πρόταση που διατυπώθηκε το Δεκέμβριο 1986 στην Εκθεση της Ειδικής Επιτροπής του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημ. Ελευθεροτυπία (5 έως 10/1/1987) με τίτλο Κριτική στο νομοσχέδιο για τα «ναρκωτικά»

Επιτέλους, κάποτε πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η παροξυντική ιδεολογικοποίηση των ατομικών και κοινωνικών προβλημάτων, η μεταποίηση των ανθρώπινων δραμάτων σε δημόσια εκθεσιακά αντικείμενα και η μαζική καλλιέργεια αυταπατών, συντελεί μόνο στη διευρυμένη αναπαραγωγή τους, και εξυπηρετεί μόνο την εξουσία, δίνοντάς της τη δυνατότητα αφ' ενός να παράγει εσαεί και ανεξέλεγκτα αυτά τα προβλήματα και αφ' ετέρου να τα εκμεταλλεύεται διαρκώς, αυτοπροβαλλόμενη σαν μέσο της επίλυσής τους.

Η Ιθάκη είναι μια από τις προτεινόμενες ψευτο-λύσεις του προβλήματος της απεξάρτησης, που διαιωνίζουν το πρόβλημα των «ναρκωτικών». Γιατί λύση, με την έννοια της αποστείρωσης της κοινωνίας από τις ψυχοτρόπες ουσίες, δεν υπάρχει. Ας αρκεστεί λοιπόν να συνυπάρχει με τις άλλες «προτάσεις», αποποιούμενη το ρόλο της «πανάκειας» που επιφυλάσσει στον εαυτό της, κι ας αναθεωρήσει την ολοκληρωτική «σωτηριακή» ιδεολογία που διακατέχει τη διευθυντική γραφειοκρατία της.

Είναι περιττό να υπομνηστεί εκ νέου η ιστορικά επιβεβαιωμένη αρχή, σύμφωνα με την οποία, κάθε φορά που οι άνθρωποι αποδεικνύονται επιλήσμονες του ιστορικού διδάγματος ότι πίσω από κάθε σωτήρα βαδίζει ένας δήμιος, καλούνται να πληρώσουν ένα υψηλό αντίτιμο σε ζωές, ελευθερίες και αίμα.

Ελπίζω πως κάποτε θα αποδυναμωθεί η συναισθηματική φόρτιση και θα ξεπεραστεί η συγκινησιακή πανούκλα που σήμερα καθιστά αδύνατη οποιαδήποτε νηφάλια δημόσια συζήτηση για το πρόβλημα της εξάρτησης και θα τεθούν επί τάπητος οι ουσιαστικές αντιρρήσεις για την υφή του «θεραπευτικού προγράμματος» της «Ιθάκης», το οποίο απορρέει από τη θεωρία και την πρακτική του μπηχαβιορισμού, αυτής της ποντικόμορφης ψυχολογίας, που αλλοιώνει ύπουλα το υποκείμενό της, μηχανοποιώντας τη συμπεριφορά του με τεχνικές που διαμορφώνονται με βάση τη μελέτη των αντιδράσεων εκπροσώπων των κατώτερων κλιμάτων της βιολογικής ιεραρχίας (ποντίκια, περιστέρια, κλπ) και εφαρμόζονται στον άνθρωπο.

Πρόκειται για έναν απλοϊκό ζωομορφισμό, κύρια έκφραση μιας ολοκληρωτικής ψυχολογικής αντίληψης, μια αργή αλλά μακροπρόθεσμη και σίγουρη μέθοδο εκτογένεσης, έναν συνδυασμό των μεθόδων του Παυλόφ και της υπνοπαιδείας, για τα αποτελέσματα της οποίας μας προειδοποίησε ο Αλντους Χάξλευ με το «Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο», ήδη από τα 1932, χαρακτηρίζοντάς την ως τον «καλύτερο τρόπο σωφρονισμού όλων των εποχών: Ο Νείλος είναι...»

Και φυσικά, γι' αυτό ακριβώς το λόγο, το πρόγραμμα «Daytop» που εφαρμόζει η Ιθάκη (με τις αναγκαίες μικροδιαφοροποιήσεις λόγω τοπικών ιδιομορφιών):

1. Eκπονήθηκε από κάποιον πρώην εξαρτημένο υπό την άμεση εποπτεία του «αντιναρκωτικού» επιτελείου της αμερικάνικης προεδρίας, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονται ο Jerom Jaffe, καθηγητής ψυχιατρικής και προεδρικός σύμβουλος, ο Robert Heath, καθηγητής ψυχιατρικής και επιστημονικός συνεργάτης της CIA από το 1950, ο Peter Bensinger, πρώην διευθυντής της DEA και ο Dr. Hardin Jones, προεδρικός σύμβουλος. Απ' αυτούς, οι Heath, Besinger και Jones, αποτέλεσαν έναν συμπαγή «σκληρό πυρήνα» που εναντιώθηκε πεισματικά σε κάθε απόπειρα φιλελευθεροποίησης της νομοθεσίας για τη μαριχουάνα (Peggy Mann, Marijuana Alert, (Ν.Υ., Mc Graw Hill, 1985)

2. Αποτέλεσε το προσφιλές «πρόγραμμα εκλογής» των περισσότερων κρατικών συμμοριών του κόσμου, που ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για την αλματώδη ανάπτυξη της νόμιμης και της παράνομης τοξικοεξάρτησης, η οποία (ακριβώς επειδή συνεπάγεται την υπονόμευση της σωματικής αυτοδυναμίας και την αποδυνάμωση της ελεύθερης βούλησης του ατόμου) συνιστά ένα κατ' εξοχήν πολιτικό πρόβλημα, που δημιουργείται και αναπαράγεται διευρυμένα από την αλληλοδιαπλοκή του μεγάλου κεφαλαίου (νόμιμου και παράνομου), της κρατική εξουσίας και της ιατρικής συντεχνίας, στο πλαίσιο μιας εξουσιαστικά καθοδηγούμενης διαδικασίας που κατατείνει στη διαρκή αυτονόμηση του κράτους και στη διαρκή ετερονόμηση της κοινωνίας.

1.3. ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΠΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΗ

ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΧΗΣ

Δημοσιεύτηκε στην εφημ. Ελευθεροτυπία (4/4/1989), με τον ίδιο τίτλο

(περιλ.στο Κλ. Γρίβας: Ναρκωτικά και Εξουσία, Θεσ/νίκη, Εκδοτική, 1990)

 

Μου χρειάστηκε ένα συναισθηματικά και διανοητικά ευνοϊκό οικογενειακό περιβάλλον, πολλά χρόνια μαθητείας στα θρανία τριών εκπαιδευτικών βαθμίδων και πολλά χρόνια ερευνητικής δουλειάς και επαγγελματικής άσκησης της ψυχιατρικής, για να διαμορφωθεί το προσωπικό διανοητικό μου σύμπαν που μου επέτρεπε να αυτοαναιρεθώ σε διάφορα πεδία της ύπαρξής μου, αποδεχόμενος την οδυνηρότατη διαπίστωση ότι η «επιστήμη» μου δεν είναι παρά ένα διαρκές εξουσιαστικό έγκλημα σε βάρος της ανθρωπότητας.

Προφανώς, για παρεμφερείς λόγους και τηρουμένων των αναλογιών, κάθε πατέρας ή μητέρα εξαρτημένου, λογικά θα πρέπει να χρειάζεται μια ανάλογη υποδομή και μια αντίστοιχη εξελικτική πορεία για να διαμορφώσει το προσωπικό του διανοητικό σύμπαν που θα του επιτρέπει να αποδεχτεί την απείρως οδυνηρότερη διαπίστωση ότι η δική του γονεϊκή λειτουργία αποτέλεσε ένα έγκλημα σε βάρος του παιδιού του. Γιατί βέβαια, απαιτεί αυτογνωσία και υψηλό αίσθημα προσωπικής ευθύνης, η αναγνώριση του κυριαρχικά ενοχικού ρόλου των γονέων στην εξάρτηση του παιδιού τους. Είναι κοινός τόπος αναφοράς όλων σχεδόν των προσεγγίσεων της εξάρτησης (μηδέ εξαιρουμένης και αυτής που επιχείρησε στο παρελθόν η «Ιθάκη») ότι στην ανάπτυξή της, τον πιο καθοριστικό ρόλο παίζει η στρεβλή, ελλιπής ή λανθασμένη πρωτογενής κοινωνικοποίηση ενός ατόμου, που κύριοι φορείς της είναι είναι οι γονείς. Κύριοι φορείς, και συνεπώς κατεξοχήν υπεύθυνοι και ένοχοι.

Είναι λοιπόν απολύτως κατανοητός ο τρόπος αντίδρασης του Προέδρου του «Συλλόγου γονέων και φίλων της Ιθάκης», δηλαδή ενός από τους πολλούς, γραφειοκρατικά αναγνωρισμένους και επικυρωμένους, φορείς της συλλογικής γονεϊκής ενοχής, για τα όσα υπέστη και υφίσταται μια ορισμένη ομάδα παιδιών (των παιδιών τους). Πρόκειται για ένα τρόπο αντίδρασης, τόσο γνωστό και κοινότυπο, που από καιρό έπαψε να ενδιαφέρει ερμηνευτικά την ψυχολογία, την κοινωνιοψυχολογία και την ψυχιατρική. Γιατί απλούστατα, έχει ερμηνευτεί ικανοποιητικά.

Μια τέτοια αντίδραση, είναι απολύτως φυσικό να μη θίγει ούτε ένα από τα κρίσιμα ζητήματα που έθετα με το επίμαχο κείμενό μου, και κυρίως αυτά που αφορούν την αντιμετώπιση του προβλήματος της τοξικοεξάρτησης, της μαύρης αγοράς και των (κατά τους μετριότερους υπολογισμούς) σαράντα χιλιάδων εξαρτημένων που αυξάνονται με ποσοστό 5-8% ετησίως (και οι οποίοι, παρά τις «μεγαλειώδεις νίκες» στο «μέτωπο των προγραμμάτων απεξάρτησης», παραμένουν και δυστυχώς θα παραμένουν βορά των κυκλωμάτων διάθεσης και εμπορίας των ναρκωτικών, εξαναγκαζόμενοι στην εκπόρνευση και το ποινικό αδίκημα για να εξασφαλίσουν τη δόση τους). Τα προβλήματα αυτά δεν αγγίζονται ούτε μπορούν να αγγιχτούν με τους 35-45 νεαρούς που (εύχομαι να μπορεί να) σώζει ετησίως η «Ιθάκη».

Επιτέλους, κάποτε πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών πρωτίστως είναι πρόβλημα κέρδους (και μάλιστα, κέρδους σχεδόν απεριόριστου). Και πως, κατά συνέπεια, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί παρά μόνο με μέτρα που εκμηδενίζουν τη δυνατότητα παραγωγής αυτού του κέρδους, και όχι με φολκλορικούς εξορκισμούς του τύπου «κάθε νέος να περικλείσει μέσα του μια Ιθάκη».

Στην κατεύθυνση αυτή, η Ειδική Επιτροπή για την «Κριτική του Νομοσχεδίου για τα Ναρκωτικά» του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, διατύπωσε ήδη από το Δεκέμβριο του 1986 (Ελευθεροτυπία, 5 έως 10/1/1987) μια κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη πρόταση από 4 εφικτά και άμεσης αποτελεσματικότητας μέτρα που θίγουν ευθέως τον πυρήνα του φαύλου κύκλου της εξάρτησης. Δηλαδή, που θίγουν ένα δίκτυο αλληλοκαθοριζόμενων κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, το οποίο ενεργοποιώντας τη μισαλλοδοξία, την προκατάληψη, τη δαιμονολογία, την ιδιοτέλεια ή την προσωπική ενοχή (κατά περίπτωση), εκμηδένισε κάθε δυνατότητα για μια δημόσια σοβαρή διερεύνηση των ενδεχομένων πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων αυτής της πρότασης.

Μέχρι να πάψουμε να δικαιολογούμε τη μαζική θυσία χιλιάδων εξαρτημένων, προβάλλοντας την (κατά σύμβαση, σταθερή) σωτηρία 35-45 ατόμων ετησίως, η «Ιθάκη» θα παραμένει ένα από τα χιλιάδες αντεστραμμένα «Aουτο-ντα-φε» που χαρακτηρίζουν και ντροπιάζουν τον πολιτισμό μας, απενοχοποιώντας τον.

Και, όπως με τα μεσαιωνικά και αναγεννησιακά «Αουτο-ντα-φε» δεν καταπολεμήθηκε η μαγεία και η αίρεση αλλά ισχυροποιήθηκε η Ιερή Εξέταση που τα οργάνωνε, έτσι και με τα σύγχρονα «απεξαρτησιακά» Αουτο-ντα-φε δεν καταπολεμιέται η τοξικοεξάρτηση αλλά ενιχύεται η θεραπευτική γραφειοκρατία που τα διαχειρίζεται και η κρατική εξουσία που τα οργανώνει.

Με τα παραπάνω, είναι φανερό ότι αφ' ενός εμμένω στο καίριο ζήτημα της αντιμετώπισης της τοξικοεξάρτησης, όπως το έθετα στο κείμενο που προκάλεσε την οργίλη αντίδραση του Προέδρου του «Συλλόγου Γονέων, κλπ, της Ιθάκης», και ότι αφ' ετέρου ομολογώ την αδυναμία μου να αντιπαρατεθώ στα «επιστημονικά» «επιχειρήματά» του, λόγω του υφιστάμενου (αναμφιβόλως, δυσμενούς για μένα) συσχετισμού γνώσεων, ενδιαφερόντων, επαγγελματικής εμπειρίας και ειδικότητας.

Το μόνο που μπορώ να κάνω για τον κ. Πρόεδρο είναι να τον ανακαλέσω στην «τάξη των πραγμάτων», δηλώνοντας πως είναι επικίνδυνη (και σε μια προοπτική καταστροφική) κάθε απόπειρα που διευκολύνει την εξουσία να επικεντρώνει και να εξαντλεί ολόκληρη την προσοχή μιας κοινωνίας όχι σε ένα πρόβλημα αλλά σε μια επιμέρους πτυχή αυτού του προβλήματος (πράγμα που σ' ό,τι αφορά το πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης γίνεται μέσω και της «Ιθάκης»). Με την υπόμνηση ότι αυτή η παρατήρηση δεν μειώνει την προσωπική μου ικανοποίηση κάθε φορά που ένα άτομο ξεφεύγει από τη «μοίρα» που του επιφυλάσσει η εξάρτηση.

Για να ξεπεραστεί αυτή η «δυσκολία» και να κρατηθεί η όλη «συζήτηση» στο πεδίο της επιστημονικής αντιπαράθεσης κοινωνιολογικών ψυχολογικών και ψυχιατρικών επιχειρημάτων, θα μπορούσε η «Ιθάκη» να οργανώσει μια δημόσια συζήτηση πάνω στο Daytop, ένα αποκρουστικό Εγχειρίδιο Πειθαρχικής Διαβίωσης, που αποτελεί τη σύνοψη της θεωρίας και της πρακτικής των «θεραπευτικού» προγράμματος της Ιθάκης.

Ασχολήθηκα με το Daytop του Barry Sugarman, όχι από μια μαζοχιστική διάθεση απώλειας χρόνου και φαιάς ουσίας με ένα κακοδιαρθρωμένο, κακογραμμένο και απωθητικό Πειθαρχικό Εγχειρίδιο, αλλά επειδή διαπίστωσα ότι συνιστά μια «αναθεωρημένη» και «βελτιωμένη» εφαρμογή σε ένα πεδίο «παρεκκλινόντων συμπεριφορών» της εποχής μας, των πειθαρχικών κωδίκων που είχαν καθιερώσει τα θρησκευτικά τάγματα του Μεσαίωνα.

Πρόκειται για ένα μικρό τομίδιο στο οποίο, οι εύηχες, πλήρους νοήματος και αποκαλυπτικές λέξεις Υπακοή, Υποταγή, Ιεραρχία, Εξουσία, Εντολές, Εκτέλεση, Καθήκοντα, επαναλαμβάνονται προτρεπτικά πάνω από 500 φορές, ξεπερνώντας στη συχνότητα της επανάληψής τους πολλά ογκώδη έργα διασήμων εξουσιοφρενών.

Απ' αυτή την άποψη, θεωρώ ότι κανένας δεν μπορεί να αξιολογήσει σοβαρά αυτό το Εγχειρίδιο, εάν δεν το μελετήσει προσεκτικά και σε συνδυασμό με το (διαφωτιστικό για την περίπτωση) έργο του M. Φουκώ, Επιτήρηση και Τιμωρία: Η Γέννηση της Φυλακής.

Είναι αξιοπερίεργο το γεγονός ότι η «θεωρητική» πλατφόρμα της πρακτικής ενός τόσου «αποτελεσματικού θεραπευτικού» προγράμματος όπως το Daytop, φυλάσσεται «ζηλότυπα» προς χρήση των «θεραπευτών» και μόνο (ως ένα νέο «Malleus Maleficarum» των ιεροεξεταστών Sprenger και Kramer που αποτέλεσε Εγχειρίδιο της ποινικής δίωξης της Μαγείας και της Αίρεσης, μετά το 1486).

Αραγε, τί επιβάλλει τη μη-δημοσιοποίησή του, τη στιγμή που δημοσιοποιούνται οι... απεξαρτηθέντες; Μήπως το αδήριτο και αναπότρεπτο γεγονός ότι ένας όλο και πιο σημαντικός αριθμός ανθρώπων αρχίζει να απορρίπτει την απλή ανάγνωση (που του επιβάλλουν οι «ανθρωποσωτήρες») και να υιοθετεί το κριτικό διάβασμα;

Υστερόγραφο:

1. Οι αφόρητα κοινότοπες, αναμενόμενες και επαναλαμβανόμενες χυδαιότητες στις οποίες εξαντλείται η «επιχειρηματολογία» του «Προέδρου» του «Συλλόγου Γονέων, Κηδεμόνων, κλπ» της «Ιθάκης», τον χαρακτηρίζουν με τόση ακρίβεια και επάρκεια, ώστε καθίσταται περιττή οποιαδήποτε απάντησή μου.

2. Η αποτίμηση του Daytop ως «αποκρουστικού Εγχειριδίου Πειθαρχικής Διαβίωσης», θα δικαιωνόταν πλήρως αν δημοσιεύονταν μερικά αποσπασμάτα από το πλήρες φωτο-ανάτυπό του, που φρόντισα να στείλω στη διεύθυνση της εφημερίδας.

3. Η καταχώριση της παρουσίασης του βιβλίου μου Ναρκωτικά και Εξουσία, στην ίδια σελίδα με το επίμαχο κείμενό μου, αποτελεί μια, εν αγνοία μου, χειρονομία ευγένειας της Ελευθεροτυπίας σε έναν τακτικό συνεργάτη της. Αδράχνω λοιπόν την ευκαιρία αφ' ενός για να ευχαριστήσω δημόσια την «Ε», και αφ' ετέρου για να συστήσω στους παροικούντες σε όποια Ιθάκη, να αποφύγουν το εν λόγω βιβλίο. Ειλικρινά, δεν γράφτηκε γι' αυτούς.

1.4. DAVID DEITCH: ΠΡΟΒΛΕΠΩ ΕΚΡΗΞΗ

Δημοσιεύτηκε στην εφημ. Ελευθεροτυπία (9/4/1989)

Στις 9/4/1989 δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία συνέντευξη του κ. David Deitch στη δημοσιογράφο κ. Βάσω Νικολούλια.

Το δημοσίευμα με τίτλο «Danid Deitch: Προβλέπω έκρηξη», συνοδευόταν από τον προσδιοριστικό επίτιτλο «Συνέντευξη με τον δρ. Ντέιτς, τον Αμερικανό που εκπόνησε το πρόγραμμα της Ιθάκης στην Ελλάδα», και τους υπότιτλους «Δεν έχω σχέση με CIA-DEA, Απάντηση στον ψυχίατρο Κλεάνθη Γρίβα - Βλάβες προκαλούν και τα μαλακά - Mειώνεται η ηλικία των χρηστών». Παρατίθεται το πλήρες κείμενο του δημοσιεύματος:

 

«Ο δρ (!) Ντέιβιντ Ντέιτς, 55 ετών, μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, είναι σήμερα επίκουρος καθηγητής (!) στο τμήμα ψυχιατρικής του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, έχει ειδικευτεί (!) στην κλινική ψυχολογία και έχει διδάξει στο παρελθόν σε διάφορα γνωστά πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών.

Επιπλέον, είναι ιδρυτικό στέλεχος και αντιπρόεδρος της μεγαλύτερης και αρχαιότερης οργάνωσης καταπολέμησης των ναρκωτικών στον κόσμο, του Daytop Village, που δεν ελέγχεται από την αμερικανική κυβέρνηση. Η οργάνωση αυτή προσφέρει δωρεάν τις υπηρεσίες της τόσο στις ΗΠΑ για τη θεραπεία των τοξικομανών με την εφαρμογή ποικίλων προγραμμάτων, όσο και διεθνώς με την υποβοήθηση ανάπτυξης προγραμμάτων αποτοξίνωσης. Ο δρ Ντέιτς έχει διατελέσει μέλος ή σύμβουλος αμερικανικών και διεθνών επιτροπών και οργανώσεων για την καταπολέμηση των ναρκωτικών, και επί προεδρίας Καρτερ ήταν επικεφαλής της Ειδικής Επιτροπής του Λευκού Οίκου για την πρόληψη των ναρκωτικών.

Στην Ελλάδα είναι σύμβουλος του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), στο οποίο υπάγεται και η θεραπευτική κοινότητα Ιθάκης. Επίσης, είναι εμπνευστής και επιστημονικός διευθυντής του διεθνούς χαρακτήρα Ινστιτούτου Ντέιτοπ-Ιθάκη: Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Αιγαίου» («DIATI») που έχει έδρα την Αθήνα και αντικείμενο την εκπαίδευση στελεχών από την Ελλάδα, αλλά και τον ευρύτερο χώρο των κρατών της Μεσογείου, κι αργότερα της Ευρώπης, για την πρόληψη των ναρκωτικών. Τα στελέχη θα προέρχονται από διαφορους τομείς, όπως είναι το δικαστικό σώμα, το σωφρονιστικό σύστημα, η εκπαίδευση και ο κλήρος, καθώς και αξιωματούχοι του δημοσίου σε άμεση επαφή με το πρόβλημα.

Ο δρ Ντέιτς ήρθε στην Ελλάδα για να προετοιμάσει το διεθνές συμπόσιο του «DIATI», που θα πραγματοποιηθεί στη χώρα μας από 13 έως 14 Απριλίου, με θέμα «Ηρωίνη - Κοκαίνη», με τη συμμετοχή γνωστών ξένων επιστημόνων.

Ζεστός, άνετος, απλός, πρώην ναρκομανής, όπως ο ίδιος ανερυθρίαστα ομολογεί, ο δρ Ντέιβιντ Ντέιτς προβλέπει έκρηξη της χρήσης ναρκωτικών στη χώρα μας στο άμεσο μέλλον. Αιτία, η γνωστή ανακατάταξη του κοινωνικο-οικονομικού ιστού της χώρας μέσα σε ελάχιστες δεκαετίες, που προκλήθηκε τόσο από την εσωτερική όσο και από την εξωτερική μετανάστευση, καθώς η Ελλάδα περνούσε στο στάδιο της εκβιομηχάνισή της. Ετσι, η γιγαντιαία ανάπτυξη των αστικών κέντρων και ιδιαίτερα της Αθήνας είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο την εξάλειψη από τη ζωή μας των παραδοσιακών εννοιών, όπως η γειτονιά και το χωριό, αλλά και την αντικατάστασή τους με νέες, όπως η αποξένωση και η μοναξιά, έδαφος γόνιμο για τη ραγδαία αύξηση των ναρκομανών.

Ομως, ο δρ Ντέιτς άρχισε τη συνέντευξη όχι απαντώντας σε ερωτήσεις, αλλά εκφράζοντας την επιθυμία να απαντήσει στο άρθρο του ψυχίατρου Κλεάνθη Γρίβα, που δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» στις 21/3/1989. Πρέπει να σημειωθεί πως ο κ. Γρίβας είναι, επίσης συγγραφέας του βιβλίου «Αντιπολιτευτική Ψυχιατρική: Μπροστά στο Αυταρχικό Θεραπευτικό Κράτος».

Το ενδιαφέρον του δρ Ντέιτς, βέβαια, μπορεί να χαρακτηριστεί δικαιολογημένο, αφού στο άρθρο του κ. Γρίβα, αν και δεν αναφέρεται ο ίδιος ονομαστικά, ουσιαστικά περιγράφεται κατά φωτογραφικό τρόπο ως άνθρωπος που εκπόνησε «το πρόγραμμα Ντέιτοπ» της Ιθάκης, «πρώην εξαρτημένος, υπό την άμεση εποπτεία του αντιναρκωτικού επιτελείου της Αμερικάνικης προεδρίας». Στα ονόματα του επιτελείου αυτού ο αρθρογράφος συγκαταλλέγει τους «Τζέρομ Τζάφι, καθηγητή ψυχιατρικής και προεδρικό σύμβουλο, Ρόμπερτ Χίθ, καθηγητή ψυχιατρικής και επιστημονικό συνεργάτη της CIA από το 1950, Πίτερ Μπένσιντζερ, πρώην διευθυντή της DEA και τον δρ. Χάρτιν Τζόουνς, προεδρικό σύμβουλο».

●●●

DEITCH: Κατά σύμπτωση, πριν από μερικές μέρες, είδα στην εφημερίδα σας ένα άρθρο που ανέφερε το Daytop, τη CIA και τη DEA. Ετσι μου το μετέφρασαν φίλοι μου. Ο κ. Γρίβας από τη μια πλευρά επιδιώκει τη διεξαγωγή μιάς ήρεμης και λογικής συζήτησης για τα ναρκωτικά, κι από την άλλη κάνει ιδιαίτερα εμπρηστικές δηλώσεις, διαστρεβλώνοντας ή χαλκεύοντας γεγονότα κατά προκλητικό τρόπο.

Πρώτον, αναφέρει πως η οργάνωση Daytop Village ξεκίνησε από έναν πρώην τοξικομανή, εμένα. Αυτό είναι αλήθεια.

Δεύτερον, δεν ήμουν μόνο εγώ. Στους τρεις ιδρυτές συγκαταλλέγονται επίσης ο Ντάν Γκάσριελ, M.D., ψυχίατρος και ο καθολικός ιερωμένος Ουίλιαμ Ομπράιεν.

Ο κ. Γρίβας, όμως, αφήνει να εννοηθεί πως ελεγχόμασταν από τη CIA και τη DEA και χρησιμοποιεί ορισμένα ονόματα που, όμως, όταν ξεκίνησε η Daytop Village, δεν υπήρχαν κάν στον ορίζοντα. Ετσι, μπερδεύει την ιστορία και συγχέει γεγονότα. Προσωπικά, δεν θα ήμουν διαφορετικά δύο φορές στη λίστα των υπόπτων πολιτικά ατόμων, εξαιτίας των αριστερής απόκλισης ιδεών μου, επί διακυβέρνησης Νίξον.

ΕΡΩΤ: Είναι οι πολιτικές απόψεις σας αριστερής απόκλισης δρ. Ντέιτς;

DEITCH: Είναι κατηγορηματικά κατά της τυραννίας, είτε αυτή ασκείται από τα δεξιά, είτε από τα αριστερά. Οι απόψεις μου είναι οπωσδήποτε περισσότερο σοσιαλιστικές και σαφώς τάσσομαι υπέρ του να λάβει κανείς υπόψη του το κοινωνικό εποικοδόμημα στη χάραξη της πολιτικής ανάπλασης. Δεν είμαι υπέρ του αναρχισμού της ελεύθερης αγοράς. Κι αυτό το πλήρωσα αρκετά ακριβά.

ΕΡΩΤ: Επομένως, όσα αναφέρει ο κ. Γρίβας περί CIA και DEA δεν ίσχύουν;

DEITCH: Οχι. Πρόκειται για πλήρη διαστρέβλωση των γεγονότων. Ετσι, π.χ., αποτελεί διαστρέβλωση η αναφορά του ονόματος του Τζέρομ Τζάφι. Ο Τζάφι δούλεψε στον Λευκό Οίκο επί διακυβέρνησης Νίξον και παραιτήθηκε, ερχόμενος σε αντίθεση με την πολιτική του Νίξον. Πρόκειται για έναν άνθρωπο, που είναι στην πραγματικότητα καλός επιστήμονας και που ποτέ δεν ελέγχθηκε από κανέναν. Επίσης, όταν ξεκίνησε η Daytop Village ο Πήτερ Μπένσιντζερ δεν ήταν στη DEA.

ΕΡΩΤ: Ο Μπένσιτζερ εισήλθε στη DEA αργότερα;

DEITCH: Ναι. Αλλά εδώ έχουμε παραποίηση γεγονότων. Εξάλλου, σήμερα πρόεδρος της Daytop Village είναι ο ιερωμένος Ουίλιαμ Ομπράιεν, ενώ πρόκειται για μια, μη-ελεγχόμενη από την αμερικάνικη κυβέρνηση, οργάνωση.

ΕΡΩΤ: Δρ Ντέιτς, ποιά είναι η άποψή σας ως προς τη φιλελευθεροποίηση της νομοθεσίας για τη χρήση των λεγόμενων μαλακών ναρκωτικών, όπως η μαριχουάνα και το χασίς;

DEITCH: Η γνώμη μου βασίζεται πάνω στην υπάρχουσα πληροφόρηση και την εμπειρία 25 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη διαρκεια των οποίων εφαρμόστηκε διαφορετική νομοθεσία. Πρώτα απ'όλα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως η μαριχουάνα και το χασίς που θεωρούνται μαλακά ναρκωτικά, άν και δεν προκαλούν επιδείνωση της υγείας στον ίδιο βαθμό και στο ίδιο επίπεδο με τα σκληρά ναρκωτικά, τελικά δεν υπάρχει αμφιβολία πως προκαλούν επίσης βλάβες.

Με την πάροδο του χρόνου, όταν επιχείρησαν στις ΗΠΑ να φιλελευθεροποιήσουν τη νομοθεσία διαπίστωσαν πως αργά αλλά σταθερά, αυξάνονταν οι χρήστες. Βέβαια, η σταδιακή αύξηση του αριθμού των χρηστών είναι συζητήσιμο το αν είναι ή όχι κακό.

Αλλά, αυτό που δεν είναι συζητήσιμο είναι το ότι, καθώς ο αριθμός τους αυξανόταν, ένα τμήμα αυτών των ατόμων άρχισε να κάνει μόνιμη, χρόνια χρήση και κατάχρηση των ναρκωτικών αυτών. Ετσι αναπτύχθηκε σταδιακά η παράνομη καλλιέργεια της κάνναβης, ενώ άρχισε να μειώνεται και η ηλικία των ατόμων που έκαναν χρήση χασίς ή μαριχουάνας. Ετσι, δέκα χρόνια αργότερα, παιδιά ηλικίας 11 ετών κάπνιζαν χασίς εξαιρετικής ποιότητας, με αποτέλεσμα να παρουσιάσουν άλλου είδους βιολογικές βλάβες στην ανάπτυξή τους. Κι εκεί ακριβώς έγκειται ο κίνδυνος. Γι αυτό και δεν είναι δυνατό σήμερα να επιτραπεί η ελεύθερη χρήση των μαλακών ναρκωτικών, γιατί τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν θα είναι πολύ πιο σοβαρά από κοινωνική άποψη.

ΕΡΩΤ: Ποιά είναι η γνώμη σας για τη μεθαδόνη; Θεωρείτε πως πρέπει να επιτραπεί η χρήση της μεθαδόνης στην Ελλάδα, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι, για τη θεραπεία και μόνο των τοξικομανών;

DEITCH: Η μεθαδόνη, καταρχήν, δεν αποτελεί μέσο θεραπείας των τοξικομανών γιατί είναι η ίδια ναρκωτική ουσία. Γι αυτό και ενεργεί ως υποκατάστατο. Ετσι, άν κανείς είναι ηρωινομανής, μπορεί να κάνει χρήση μεθαδόνης για να αποφύγει να πάρει ηρωίνη.

Στις ΗΠΑ μπορεί να την προμηθευτεί κανείς νόμιμα από κάποια κλινική. Χρησιμοποιείται κυρίως από ναρκομανείς, μεγάλους σε ηλικία, που δεν αποθεραπευτηκαν και, συνήθως, δεν έχουν οικογένεια. Γιατί κανένας δεν θα ήθελα να βλέπει τον δικό του άνθρωπο σε καθημερινή κατάσταση αποβλάκωσης από ένα ναρκωτικό, που θα πρέπει να το παίρνει όλη την υπόλοιπη ζωή του. Βέβαια, η μεθαδόνη είναι χρήσιμη γιατί είναι πιο φτηνή και βοηθά τους ναρκομανείς να ζουν στο πλαίσιο της κοινωνίας, αποφεύγοντας τη διάπραξη εγκληματικών πράξεων.

ΕΡΩΤ: Δρ Ντέιτς, σε ποιά σχολή ψυχολογίας ανήκετε; Ανήκετε στη σχολή του «μπηχειβιορισμού» (ηθολογία, ψυχολογία της συμπεριφοράς) που αμφισβητεί ο κ. Γρίβας και την οποία όπως αναφέρει, ακολουθεί η θεραπευτική κοινότητα της «Ιθάκης»;

DEITCH: Αντιλαμβάνομαι την πρόκληση, που δεν αποτελεί τόσο πρόκληση για την ίδια τη σχολή του «μπηχειβιορισμού», όσο ως προς τον υπαινιγμό του ότι η μεθοδολογία που ακολουθεί η θεραπευτική κοινότητα είναι μόνο μία, η μεθοδολογία του «μπηχειβιορισμού». Δεύτερον, η άποψη που εκφράζει ο κ. Γρίβας είναι μια πολύ απαρχαιωμένη άποψη για το τί είναι «μπηχειβιορισμός». Σήμερα, η σχολή αυτή ασχολείται όχι με «ποντίκια» αλλά με ενήλικες.

Γι' αυτό και, προφανώς, ο κ. Γρίβας πολιτικοποιεί τη λέξη «μπιχειβιορισμός» με τους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιεί. Βέβαια, η θεραπευτική κοινότητα περιλαμβάνει και την «μπηχειβιοριστική» άποψη, με την έννοια ότι πρέπει να μάθουν οι ασθενείς να συμπεριφέρονται υπεύθυνα απέναντι στον εαυτό τους και τους άλλους. Οι ασθενείς πρέπει να αποκτήσουν επίγνωση του εαυτού τους, πράγμα που δύσκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «μπηχειβιοριστική» τακτική. Ακόμα πρέπει να γίνουν πιο ευαίσθητοι στις ανάγκες των άλλων ανθρώπων, όπως και στις δικές τους ανάγκες. Γι αυτό και η μεθοδολογία που ακολουθείται θα μπορούσε καλύτερα να αποκληθεί ουμανιστική παρά μπηχειβιοριστική. Εξάλλου, είναι λάθος ό,τι γίνεται στη θεραπευτική κοινότητα, να αποδίδεται στη σχολή του «μπηχειβιορισμού», γιατί στην πραγματικότητα η μεθοδολογία αυτή αποτελεί ένα μοντέλο αυτό καθ' εαυτό.

ΕΡΩΤ: Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν αδυναμίες στο πρόγραμμα που ακολουθεί η θεραπευτική κοινότητα της «Ιθάκης» και ποιές είναι αυτές;

DEITCH: Αδυναμίες υπάρχουν σε κάθε μοντέλο. Γιατί για τίποτα δεν υπάρχει η τέλεια απάντηση. Ετσι, το μοντέλο αυτό δεν έχει αποτελέσματα για όλους εκείνους που το ακολουθούν, αλλά έχει θετικά αποτελέσματα για τους πολλούς. Αλλά, είναι εξίσου γνωστό ότι η ψυχιατρική και οι ψυχίατροι δεν μπόρεσαν μέχρι σήμερα να θεραπεύσουν ένα τοξικομανές άτομο. Αντίθετα, το μοντέλο και η μεθοδολογία της θεραπευτικής κοινότητας ήταν το πρώτο που κατόρθωσε να αποδείξει πως μπορεί να θεραπεύσει αποτελεσματικά τοξικομανείς που αντιμετωπίζουν μια ευρύτατη ποικιλία προβλημάτων εξάρτησης από τα ναρκωτικά.

ΕΡΩΤ: Ποιά είναι τα θεραπευτικά αποτελέσματα σε ποσοστά, θεραπευτικών κοινοτήτων όπως η «Ιθάκη»;

DEITCH: Η κίνηση αυτή έχει ηλικία 25 ετών και τα αποτελέσματά της μελετώνται ήδη επί 20 έως και 9 χρόνια μετά την αποθεραπεία τους, πράγμα που δεν έχει επιστημονικό προηγούμενο σε οποιαδήποτε ανάλογη μελέτη. Σύμφωνα με μελέτη που έγινε με αντικείμενο την αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών κοινοτήτων (σε πανεπιστημιακό επίπεδο και σε σύγκριση με άλλα δύο μοντέλα) διαπιστώθηκε πως ήταν η πιο επιτυχής μέθοδος σε δείγμα 44.000 ατόμων (Texas, Christian University). Τα αποτελέσματα αυτά επαληθεύτηκαν στη συνέχεια κι από μια δεύτερη μελέτη, την «Τόπς».

Επίσης πρέπει να σημειωθεί πως τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου των θεραπευτικών κοινοτήτων ποικίλουν, ανάλογα με το άν ολοκληρώθηκε η θεραπεία απεξάρτησης, που διαρκεί συνήθως δύο χρόνια, ή άν διακόπηκε πριν ολοκληρωθεί.

Βασικά κριτήρια που πρέπει να τα πληρεί όλα ο ασθενής για να θεωρηθεί ότι αποθεραπεύτηκε πλήρως, είναι ότι: 1) Δέν κάνει χρήση ναρκωτικών, 2) Δεν διαπράττει εγκληματικές πράξεις, π.χ. κλοπές, και 3) Κάνει δήλωση φόρου εισοδήματος, δηλαδή εργάζεται.

Ετσι, το ποσοστό επιτυχίας με βάση και τα τρία αυτά κριτήρια, για άτομα που δεν ολοκλήρωσαν τη θεραπεία αλλά παρακολούθησαν το πρόγραμμα κάποιας θεραπευτικής κοινότητας για 6 μήνες ή και περισσότερο, κυμαίνεται από 3% έως 8%.

Ατομα που παρακολούθησαν το πρόγραμμα για ένα χρόνο, αποθεραπεύτηκαν σε ποσοστό 37%. Τέλος, άτομα που παρακολούθησαν ολόκληρο το πρόγραμμα, 3 χρόνια μετά την αποθεραπεία τους, σημείωσαν 92% επιτυχία και μετά από 7 χρόνια το αντίστοιχο ποσοστό μειώθηκε στο 79%.

ΕΡΩΤ: Είναι προτιμότερη η θεραπεία των εξαρτημένων σε κάποια θεραπευτική κοινότητα ή στο πλαίσιο του οικογενειακού περιβάλλοντος;

DEITCH: Εξαρτάται από την περίπτωση. Κυρίως νέοι ασθενείς που δεν είναι χρόνιοι χρήστες, μπορούν να θεραπευτούν μένοντας με την οικογένειά τους, εφόσον η τελευταία τους βοηθά και δεν τους δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα.

ΕΡΩΤ: Τί είδους βοήθεια θα πρέπει να δοθεί σε φυλακισμένους που κάνουν χρήση ναρκωτικών;

DEITCH: Πρέπει να λάβει κανείς υπόψη του πως η φυλακή δεν αποτελεί φυσιολογικό περιβάλλον για κανέναν άνθρωπο, γι αυτό και τα όρια παρέμβασης είναι περιορισμένα. Κυρίως πρέπει να υπάρξει πληροφόρηση των τοξικομανών (!), ώστε να ενταχθούν εθελοντικά, μετά την αποφυλάκισή τους, σε κάποιο κέντρο αποτοξίνωσης.

ΕΡΩΤ: Κατά τη γνώμη σας, τί μέτρα απαιτείται να ληφθούν για την πρόληψη της εξάπλωσης των ναρκωτικών και της καταπολέμησής τους στην Ελλάδα;

DEITCH: Υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν. Πρέπει, καταρχήν να αυξηθούν οι δυνατότητες παροχής θεραπείας στους τοξικομανείς. Υστερα απαιτείται μεγαλύτερη πληροφόρηση που ήδη προσπαθεί να παράσχει η κυβέρνηση με την «DIATI», καθώς και με το διήμερο διεθνές συμπόσιο που θα πραγματοποιήσει στην Αθήνα. Στη συνέχεια, η «DIATI» θα εκπαιδεύσει 150 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων, που έρχονται σε άμεση καθημερινή επαφή με το πρόβλημα των ναρκωτικών.

ΕΡΩΤ: Σε ποιό βαθμό απειλείται η ελληνική νεολαία σήμερα από την εξάπλωση των ναρκωτικών; Υπάρχει κάποιο νέο στοιχείο που θα πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να ληφθεί υπόψη;

DEITCH: Η χώρα σας, και ιδιαίτερα η Αθήνα, κινδυνεύει άμεσα στο μέλλον να αντιμετωπίσει έκρηξη στην κατανάλωση ναρκωτικών. Αιτία είναι όχι μόνο ο μιμητισμός της νεολαίας και η αίσθηση τού ότι αποτελεί κανείς πλεόν μέλος της ίδιας ομάδας χρησιμοποιώντας ναρκωτικά, αλλά και η ταξική κινητικότητα της κοινωνίας σας, καθώς και η μετατόπιση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού στα αστικά κέντρα, τα αποτελέσματα των οποίων έχουν αρχίσει ήδη να διαφαίνονται. Γι αυτό και τμήμα μόνο του προβλήματος αποτελεί η αποξένωση και η μοναξιά των μεγαλουπόλεων, που αντικατέστησαν παραδοσιακές έννοιες όπως το χωριό και η γειτονιά.

Γιατί καθώς οι γονείς, προερχόμενοι από την εργατική ή αγροτική τάξη, μάχονται στις πόλεις για μια καλύτερη ζωή, επιχειρώντας ταυτόχρονα να αποτελέσουν τμήμα της αστικής τάξης, οι παραδοσιακές αξίες τους χάνονται και συχνά προσαρμόζονται στις αξίες των παιδιών τους, που όμως είναι πολύ πιο ευαίσθητα στη μάστιγα των ναρκωτικών. (!)

Ετσι, μια πρόσθετη αιτία αποτελεί και η γρήγορη αλλαγή αλλά και η απώλεια αξιών, συνέπεια της ανακατάταξης του κοινωνικο-οικονομικού ιστού της χώρας σας. (!)

Τέλος, δεν πρέπει να παραγνωρίσει κανείς το γεγονός πως οι Νοτιοαμερικάνοι έμποροι ναρκωτικών έχουν στρέψει πια το ενδιαφέρον τους στην Ευρώπη, όπου μπορούν να πετύχουν μεγαλύτερες τιμές. Γι αυτό και η εξάπλωση της κοκαίνης, που καταναλώνεται από τη μέση και ανώτερη αστική τάξη, είναι ήδη σημαντική στη γειτονική Ιταλία, π.χ. Μ' αυτή την έννοια, πολύ φοβάμαι πως δεν θ'αργήσει να πάρει και στην Ελλάδα μεγαλύτερες ακόμα διαστάσεις η επιδημία των ναρκωτικών.

1.5. DAYTOP-ΙΘΑΚΗ:

ΜΙΑ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΥ

Δημοσιεύτηκε στην εφημ. Ελευθεροτυπία (23/4/1989), με τον τίτλο

Από το Κράτος του Θεού στο Κράτος των Ανθρώπων του κ. Deitch: Daytop και Ιθάκη

(περιλ. στο Κλ. Γρίβας, Ναρκωτικά και Εξουσία, Θεσ/νίκη, Εκδοτική, 1990)

 

«Στο Daytop υπάρχει ένα ρητό που λέει: Αν σου πει κάποιος ότι είσαι άλογο, μάλλον είναι τρελός. Αν σου το πουν δυό, μάλλον πρέπει να είναι και οι δυό τρελοί. Αλλά άν σου το πει όλη η ομάδα, τότε καλύτερα να αγοράσεις σέλα...»

Barry Sugarman, Daytop

 

▪▪▪▪▪

Το «Daytop» γράφτηκε από τον Barry Sugarman, φανατικό υπέρμαχο αυτού του «Προγράμματος», ο οποίος εργάστηκε στην κοινότητα Daytop. Το Daytop αποτελεί το βασικό εγχειρίδιο για την εκπαίδευση «θεραπευτών Daytop» (!) σε όλες τις (με παρεμφερή προσανατολισμό) κοινότητες στον κόσμο (ανάμεσα στις οποίες και η «Ιθάκη»).

Ολα τα αποσπάσματα που παραθέτω, πάρθηκαν απ' αυτό. Στην αρίθμηση των σελίδων, ακολουθώ τη σειρά που υπάρχει στο πρωτότυπο που χρησιμοποιεί η «Ιθάκη».

▪▪▪▪▪

Το χωριό Daytop ιδρύθηκε το 1963 και «είχε την αποδοχή, συμπαράσταση και οικονομική υποστήριξη του Δημοσίου από την αρχή της ίδρυσής του» (B. Sugarman, Daytop, σ. 1) και «σχεδιάστηκε για να λειτουργήσει σε συνεργασία με τη γραφειοκρατία της Πολιτείας που κάλυπτε τα έξοδά του εντελώς» (B. Sugarman, Daytop, σ. 16), σ' αντίθεση με το Synanon, έναν οργανισμό που δημιουργήθηκε το 1958 στην Καλιφόρνια από τον Charles Dederich, από τον οποίο «το Daytop αντέγραψε το μοντέλο του».

Κι ήταν αυτός ο οργανισμός, το Synanon, «ο πρώτος που χρησιμοποίησε με επιτυχία την κοινωνική πίεση μιας κλειστής ομάδας, για να τροποποιήσει τη συμπεριφορά των μελών της... πραγματικά ανακάλυψε αυτή την καινούρια μορφή κοινωνικής οργάνωσης, χωρίς βοήθεια από επαγγελματίες ή δημόσιες υπηρεσίες, αντιμετωπίζοντας πολλή κριτική και αδιαφορία». (Sugarman, σ. 1 και 15)

Απ' το συνδυασμό αυτής της σύλληψης με την ιδέα να «χρησιμοποιηθούν πρώην τοξικομανείς για τη θεραπεία και την επανένταξη άλλων τοξικομανών» (ιδέα που από πολλά χρόνια εφάρμοζε ήδη ο γνωστός οργανισμός Ανώνυμοι Αλκοολικοί), προέκυψε το μοντέλο Πειθαρχικής Διαβίωσης που έγινε γνωστό σαν πρόγραμμα Daytop που, στα καθ' ημάς, εφαρμόζεται από την Ιθάκη:

To Daytop είναι ένα πρόγραμμα αναμόρφωσης της προσωπικότητας που λειτουργικά βασίζεται σε μια ολοκληρωτική ιεραρχική δομή, μέσω της οποίας θεσμοποιείται «η απόλυτη εξουσία των αρχηγών του Daytop», (Sugarman, σ. 23) ενώ ιδεολογικά θεμελιώνεται «στις αρχές της Ιουδαϊκής και Χριστιανικής κληρονομιας και της Πουριτανικής Ηθικής». (Sugarman, σ. 2) Κι αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι «διάφορες υπηρεσίες και θρησκευτικά τάγματα, έστελναν τους ανθρώπους τους στο Daytop για εντατική εκπαίδευση». (Sugarman, σ. 152)

«Το σπίτι Daytop ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 1963. Αρχισε σαν παράρτημα του Τμήματος Επιτήρησης της 2ης Δικαστικής Περιφέρειας (Μπρούκλιν και Στάτεν Αϊλαντ) του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ν. Υόρκης. Ο επιτελάρχης του Τμήματος Επιτήρησης Joseph A. Shelly ήταν από τους πρώτους υποκινητές της ιδέας ενός νεοτεριστικού προγράμματος για άνδρες τοξικομανείς με καταδίκες σε βαθμό κακουργήματος, που ήταν υπό επιτήρηση στο τμήμα του.

Συνεργάτες του ήταν ο Dr. Alexander Bassin, διευθυντής ομαδικής θεραπείας στην κλινική του κέντρου της πόλης του Μπρούκλιν, και ο ψυχίατρος Dr. Daniel Casriel.

Αυτοί οι τρεις, συνοδευόμενοι από τον διακεκριμένο ποινικολόγο καθηγητή Herbert A. Block, επισκέφθηκαν αρκετά κέντρα θεραπείας τοξικομανών σ' όλη τη χώρα... όταν έφθασαν στο Synanon, με έκπληξη αναγνώρισαν τη μέθοδο που έψαχναν... Κι έτσι άρχισαν όλα, ως ένα αβέβαιο πείραμα του Τμήματος Επιτήρησης του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ν. Υόρκης, με το αρχικό πειραματικό σχέδιο χρηματοδοτούμενο για πέντε χρόνια από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας» των ΗΠΑ». (Sugarman, σ. 15)

Τον Οκτώβριο του 1964, ο David Deitch, πρώην τοξικομανής με πείρα από το Synanon, έφτασε στο Daytop μαζί με τη γυναίκα του και τρεις συνεργάτες του:

«Ανέλαβε τη διεύθυνσή του και επέβαλε σταδιακά μια προσωπική δικτατορία, με αποτέλεσμα την απότομη αλλαγή του Daytop, από χαλαρό ξενώνα σε αυστηρά οργανωμένη θεραπευτική κοινότητα, όπου οι κανόνες επιβάλλονταν συνεχώς και τα μέλη της ήταν ταυτισμένα με τους κανόνες και τις αρχές της ομάδας». (Sugarman, σ. 18)

Σύμφωνα με το «θεραπευτικό» εγχειρίδιο Πειθαρχικής Διαβίωσης του Daytop, στ' όνομα πάντοτε της θεραπείας, οικοδομείται μια δομή εξουσίας που συνδυάζει «το πρότυπο της Βικτοριανής Οικογένειας» (Sugarman, σ. 120) με το μοντέλο των κοινωνικών μηχανισμών Επιτήρησης και Τιμωρίας, το οποίο στηρίζεται στο δίπτυχο πειθαρχικός έλεγχος και επιβολή κυρώσεων και στο τελετουργικό της αενάως επαναλαμβανόμενης Ομολογίας Ενοχής (πίστης).

«Οι κυρώσεις σ' ένα μεγάλο βαθμό επιβάλλονται μέσω μιας ιεροτελεστίας που περιλαμβάνει αρκετά μέλη να λειτουργούν στο πλευρό της εξουσίας. Γι' αυτό όταν ένα μέλος παρεκτρέπεται, αντιμετωπίζει τις συνέπειες μέσα από μια κατάσταση στην οποία οι άλλοι υπερέχουν αριθμητικά. Αυτό βοηθά εκείνους που αντιπροσωπεύουν την εξουσία του Daytop , να μιλούν με τη βεβαιότητα ότι ελέγχουν απόλυτα την κατάσταση και να καταπιέζουν ψυχολογικά το άτομο που δέχεται τις κυρώσεις... Στο Daytop υπάρχει ένα ρητό που λέει: Αν σου πει κάποιος ότι είσαι άλογο, μάλλον είναι τρελός. Αν σου το πουν δυό, μάλλον πρέπει να είναι και οι δυό τρελοί. Αλλά άν σου το πει όλη η ομάδα, τότε καλύτερα να αγοράσεις σέλα». (Sugarman, σ. 78)

Υπέρτατος και ανεξέλεγκτος φορέας της εξουσίας στο Daytop , είναι ο διευθυντής που μπορεί «να διαλέγει και να αποφασίζει μόνος του για οποιοδήποτε θέμα. Εχει την εξουσία να το κάνει και είναι απίθανο να προβληθούν αντιρρήσεις από τους άλλους». (Sugarman, σ. 68) Ο διευθυντής του Daytop είναι κάτοχος μιας εξουσίας που μέτρα σύγκρισής της μπορούν να αναζητηθούν μόνο στα ολοκληρωτικά καθεστώτα:

«Ο Διευθυντής βρίσκεται στην κορυφή της ιεραρχίας και έχει το ελεύθερο να κανονίζει ο ίδιος τις ώρες που θα δουλέψει και το είδος της δουλειάς που θα δώσει στους άλλους. Μπορεί επίσης να έχει διάφορες εξυπηρετήσεις, όπως να του ετοιμάσουν το φαγητό όποτε το ζητήσει και να του το πάνε στο γραφείο του, να του στρώνουν το κρεβάτι του, να στέλνουν τα ρούχα του στο καθαριστήριο, να πλένουν το αυτοκίνητό του. Οτιδήποτε σκεφτεί και ζητήσει, και μπορεί να γίνει από τα μέλη του σπιτιού, θα γίνει». (Sugarman, σ. 72) [Αραγε, τί καλύτερο θα μπορούσε να διανοηθεί ένας εξουσιοφρενής;]

Ετσι, στην περίοδο 1963-1968, που το ριζοσπαστικό κίνημα των κοινωνικά ενεργών νέων αμφισβητεί και υπονομεύει την υποκρισία των μικροαστικών αξιών, «απορρίπτοντας την αμερικάνικη έκδοση της Προτεσταντικής Ηθικής και τον τρόπο ζωής της μεσαίας τάξης», (Sugarman, σ. 155), στο Daytop δημιουργείται από περιθωριακούς ο πυρήνας ενός υποκατάστατου αυτού του κινήματος, το οποίο επιδιώκει να αναστηλώσει στα πόδια της την αμφισβητούμενη «ιουδαϊκή-χριστιανική παράδοση και την πουριτανική ηθική», (Sugarman, σ. 2) ανάγοντάς την σε φιλοσοφία και τρόπο ζωής.

«Σ' αυτή την περίοδο, υπό την αρχηγία του D. Deitch, το Daytop άρχισε να θεωρείται από τους αρχηγούς του ως ένα κοινωνικό κίνημα με ριζοσπαστικούς [Σημείωση: Με την έννοια που δίνεται στον όρο «ριζοσπαστισμός» από τον χριστιανικό, τον εβραϊκό και τον ισλαμικό φονταμελισμό] ή ίσως ουτοπικούς στόχους, και όχι πια ως ένα πρόγραμμα κοινωνικής επανένταξης. Κάτω από την επιρροή του Deitch, το προσωπικό υιοθετεί την άποψη ότι αγωνίζεται για καλύτερες αρχές που τις υποστηρίζει με περισσότερη εντιμότητα απ' τους τυπικούς αντιπροσώπους της αμερικάνικης κοινωνίας... Οσοι δεν ζουν σύμφωνα με τα ιδανικά του Daytop, θεωρούνται ανάπηροι...

Οι άνθρωποι του Daytop, άρχισαν να βλέπουν τους εαυτού τους σαν πρώην ηθικά ανάπηρους, που έχοντας όμως εξευγενιστεί μέσα από τον επιτυχή αγώνα τους, είναι τώρα καλύτεροι από τον μέσο Αμερικανό που βρίσκεται έξω...

Ο Deitch είδε το Daytop σαν ένα ιεραποστολικό κέντρο που παρεμβαίνει για να σώσει τις ψυχές μερικών υπο-ομάδων που χρειάζονταν σωτηρία (τοξικομανείς), με σκοπό να τους ξαναστείλει τους ανθρώπους που έσωσε πίσω στην κοινωνία που τους δημιούργησε, για να προσπαθήσουν ν' αλλάξουν την κατάσταση». (Sugarman, σ. 143-4)

Μ' αυτό τον τρόπο διαμορφώθηκε το Daytop , ως εφαρμοσμένη εξουσιαστική ιδεολογία και πρακτική:

«Ενα μέρος όπου οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να υπακούουν σε διαταγές, και το κάνουν χαρούμενα... ένα μέρος όπου η τάξη επιτυγχάνεται μόνο με το αντίτιμο της συνεχούς πίεσης και επιτήρησης και των αυστηρών κυρώσεων στις παρεκκλίσεις». (Sugarman, σ. 11) «Το Daytop ταιριάζει κατά κάποιο τρόπο στο μοντέλο του Goffman για ένα ίδρυμα ολότητας. [ολοκληρωτικό ίδρυμα]»

[Σημείωση: Εδώ, η διευθυντική γραφειοκρατία της Ιθάκης, για ευνόητους λόγους, διαστρεβλώνει μεταφραστικά τους όρους που χρησιμοποιεί ο Goffman: Totalitarianism σημαίνει ολοκληρωτισμός και όχι ολισμός, και totalitarian σημαίνει ολοκληρωτικός και όχι ολικός].

Τα μέλη του δεν έχουν δικαίωμα ατομικότητας και η συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις είναι υποχρεωτικές, με την έννοια ότι όλοι κάνουν κάποια πράγματα μαζί, την ίδια ώρα και μόνο αυτή την ώρα... (Sugarman, σ. 45)

«Είναι αλήθεια ότι στο Daytop, το προσωπικό έχει πολύ μεγάλη δύναμη και ότι απολαμβάνει προνόμια που δεν έχουν τα μέλη. Παρ' όλα αυτά δεν είναι δυό εντελώς ξεχωριστοί κόσμοι. Στο Daytop δεν υπάρχουν στολές και εμβλήματα... τα μέλη μπορούν να ελπίζουν και να περιμένουν ότι θα γίνουν κι ίδιοι μέλη του προσωπικού μια μέρα. Γι' αυτό το Daytop είναι πολύ διαφορετικό από τα ιδρύματα ολότητας, όπως οι φυλακές ή τα νοσοκομεία, αλλά παρουσιάζει κάποιες ομοιότητες με πολλά θρησκευτικά τάγματα που επιτρέπουν εσωτερική ευκινησία». (Sugarman, σ. 46)

«Το Daytop θεωρεί ότι οι τοξικομανείς δεν έχουν μεγαλώσει συναισθηματικά και ηθικά. Γι' αυτό, στόχος του Daytop είναι να δώσει στα μέλη του μια ακόμη ευκαιρία να μεγαλώσουν σ' αυτούς τους τομείς. Γι' αυτό, τα μέλη του υποχρεώνονται να ζουν κάτω από περιορισμούς καταλληλότερους για παιδιά ή μωρά παρά για ενήλικες. Και οι κανόνες κάτω από τους οποίους ζουν, διατυπώνονται και εξηγούνται με απόλυτους και αυστηρούς όρους άσπρου-μαύρου, έτσι ακριβώς όπως διατυπώνονται και εξηγούνται στα παιδιά. Το ηθικό σύστημα του Daytop είναι θεμελιωδώς πιο άκαμπτο απ' ότι στην παιδική ηλικία, γιατί χρησιμοποιείται για να διδάξει αρχές σε ανθρώπους με ήδη διαστρεβλωμένες αρχές. Γι' αυτό, και το να δανειστεί κάποιος το μολύβι ενός άλλου χωρίς την άδειά του, θεωρείται κλοπή». (Sugarman, σ. 153-4)

«Το Daytop προκαλεί ενθουσιασμό στους [κατάλληλα προετοιμαζόμενους] επισκέπτες, που βλέπουν περισσότερο την τρυφερή πλευρά του και λιγότερο τη σκληρή». (Sugarman, σ. 154)

Η απόλυτη μονοκρατορία του David Deitch, της συζύγου του και των άμεσων συνεργατών του στο χωριό Daytop, διήρκεσε από το 1964 έως το 1968, όταν άρχισαν να σημειώνονται οι πρώτες αντιστάσεις στο προσωποπαγές καθεστώς που είχε επιβάλλει στο Daytop. O Deitch, υπεραμυνόμενος των «κεκτημένων» του, προσπάθησε να εξουδετερώσει αυτές τις αντιδράσεις, «πολιτικοποιώντας» με ένα (αποκαλυπτικό) φραστικό ψευτοριζοσπαστισμό τις «θέσεις» του:

«Ο μόνος λόγος που το Daytop συνεχίζει να λειτουργεί με επιτυχία είναι γιατί δεν ενδιαφέρεται για τη θεραπεία από τα ναρκωτικά αλλά για την κοινωνική αλλαγή», διακήρυξε το καλοκαίρι του 1968, σε ομιλία που έκανε στο Daytop, με την ευκαιρία της αναχώρησης μιας ομάδας του προσωπικού για το New Haven, όπου θα άνοιγαν ένα καινούριο σπίτι. (Sugarman, σ. 146)

Λίγο αργότερα, o Joe Pilati, ένας από τους συνεργάτες του Daytop, δημοσίευσε στις στην εφημερίδα «Η Φωνή του Χωριού» (21/11/1968), ένα μακροσκελές άρθρο με τον τίτλο Εκρηξη στο Daytop και τον αποκαλυπτικό υπότιτλο Εξάρτηση από τη Δύναμη, στο οποίο, μεταξύ άλλων, τόνιζε ότι:

«Η δύναμη είναι κι αυτή ναρκωτικό. Οι ανταγωνιστές στις διαφωνίες που απασχόλησαν το Daytop τις περασμένες εβδομάδες, το ξέρουν αυτό καλά. Το πρωταρχικό θέμα της σύγκρουσης είναι το ποιος θα ελέγχει το Daytop. Ηταν μια σύγκρουση δύναμης, και οι συγκεκριμένες κατηγορίες και θέματα που συζητήθηκαν, ήταν δευτερεύοντα σε σημασία... Η πλειοψηφία του Δ.Σ., κατηγορούσε τον D. Deitch ότι αυτός και τα σκυλάκια του είχαν παγιδέψει το Daytop, με την οικονομική κακοδιαχείριση, την αριστερή πολιτικολογία, την φιλοκρατία και τη γενικότερη ανευθυνότητά τους». (Sugarman, σ. 146)

Αντιδρώντας ο Deitch απέλυσε 7 μέλη του προσωπικού που είχαν αντιδράσει στο προσωποπαγές καθεστώς του, o ίδιος και 61 μέλη του προσωπικού υπέβαλαν την παραίτησή τους χωρίς να αποχωρούν απ' το Daytop, και οι «πιστοί» του άρχισαν να διαδίδουν διάφορες φήμες σε βάρος των απολυθέντων (όπως συμβαίνει πάντοτε). «Αυτές οι φήμες, που τις ενθάρρυνε το προσωπικό του Daytop, έλεγαν ότι αυτοί βαρούσαν ήδη πρέζα». (Sugarman, σ. 148)

Ανάμεσα σ' αυτούς που αντέδρασαν στη δικτατορία του Deitch στο Daytop, ήταν ο καθολικός ιερωμένος William O'Brien και ο ψυχίατρος Dan Casriel μέλη του Δ.Σ. του Daytop (Sugarman, σ. 153-4) τους οποίους, «όλως παραδόξως», ο Deitch, σε συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (9/4/89), αναφέρει ότι ο ίδιος και αυτοί υπήρξαν «συνιδρυτές» του Daytop (πράγμα απολύτως ψευδές), και αποσιωπά το γεγονός αυτοί οι δυό συνεργάστηκαν για την ανατροπή της δικτατορίας που ο είχε επιβάλλει στο Daytop ο Deitch». (Sugarman, σ. 147, 150)

Η κλιμάκωση των συγκρούσεων οδήγησε τελικά το καθεστώς του Deitch σε διάλυση (ενώ «ο ίδιος και οι συνεργάτες του ήταν για διακοπές στην Καραϊβική»):

«Τα μέλη πήραν με δάκρυα στα μάτια, τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις. Από τα 183 μέλη έμειναν μόνο 11. Μια ομάδα, πήγε στο New Haven... Η δεύτερη ομάδα πήγε στο σπίτι Marathon του νησιού Rhodos... Η τρίτη ομάδα πήγε στη Φιλαδέλφεια όπου οργάνωσε το σπίτι Gaudenzia... Το σχέδιο ήταν να μείνει κάθε ομάδα προσωρινά στον τόπο που διάλεξε, μέχρι να βρει ο Deitch μια καινούρια τοποθεσία για το σπίτι τους, ώστε να ξαναβρεθούν όλοι μαζί. Αυτό όμως δεν έγινε ποτέ. Ετσι κάθε ομάδα έμεινε εκεί που ήταν». (Sugarman, σ. 149) [Σημείωση: Μετά την αποχώρηση του Deitch, ο Don Gasriel έγινε Εκτελεστικός Διευθυντής του Daytop]

Μόνο ο David Deitch είχε διαφορετική πορεία, εξαργυρώνοντας στο «απεχθέστατο» χρηματιστήριο της «μισητής» αμερικάνικης κοινωνίας, την οποία ήθελε να «αναμορφώσει», τις μετοχές της πείρας και της γνώσης στην άσκηση της εξουσίας και των δημοσίων σχέσεων που διαχειρίστηκε κατά το πέρασμά του από το Daytop, όπως προκύπτει από το πορτρέτο του που έδωσαν οι ντόπιοι συνεργάτες του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (9/4/89):

«O Dr (!) David Deitch, 55 ετών, μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, είναι σήμερα επίκουρος καθηγητής (!) στο τμήμα ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, έχει ειδικευτεί (!) στην κλινική και κοινωνική ψυχολογία, και έχει διδάξει (!) σε διάφορα γνωστά πανεπιστήμια των ΗΠΑ... Εχει διατελέσει μέλος ή σύμβουλος αμερικάνικων και διεθνών Επιτροπών και Οργανώσεων για την καταπολέμηση των ναρκωτικών,(!) και επί προεδρίας Κάρτερ ήταν επικεφαλής της «Ειδικής Επιτροπής του Λευκού Οίκου για την πρόληψη των ναρκωτικών». Στην Ελλάδα είναι σύμβουλος του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) στο οποίο υπάγεται η Θεραπευτική κοινότητα Ιθάκη». (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 9/4/1989)

Αντιστέκομαι στον πειρασμό να σχολιάσω το βιογραφικό σημείωμα του κ. Daniel Deitch, ο οποίος «επί προεδρίας Κάρτερ ήταν επικεφαλής της Ειδικής Επιτροπής του Λευκού Οίκου για την πρόληψη των ναρκωτικών», και ο οποίος (στη διπλανή ακριβώς στήλη της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας»], δηλώνει με θράσος, ότι «ήμουνα δυό φορές στη λίστα των ύποπτων πολιτικά ατόμων εξαιτίας των αριστερής απόκλισης ιδεών μου, επί διακυβέρνησης Νίξον».

Σκέφτομαι μόνο πως αυτή η δήλωση, που θα μπορούσε να επαναληφθεί επί λέξει από μια πλειάδα «πούρων επαναστατών» που εν συνεχεία αντάλλαξαν το μπλου τζην με τα «κουρέλια που συμβολίζουν την κοινωνική επιτυχία» (μεσοαστική αμφίεση, ακαδημαϊκή τήβεννος, θέση στην κοινωνική ιεραρχία), σηματοδοτούν την εξελικτική πορεία μιας χυδαίας αγροικοκουλτούρας που καταγγέλλει το «σύστημα» μέχρι να ενσωματωθεί σ' αυτό.

Γιατί βέβαια, για ένα πρώην τοξικο-εξαρτημένο είναι «σημαντικότατη επιτυχία» η διαδρομή του από την πρέζα μέχρι την Ειδική Επιτροπή για τα «ναρκωτικά» του προέδρου των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ, την κατάκτηση της ακαδημαϊκής τηβέννου (!) και την κατοχή πολλών θέσεων «συμβούλου ή μέλους» διαφόρων αμερικάνικων και διεθνών Επιτροπών, στ' όνομα πάντοτε του «αγώνα εναντίον της τοξικοεξάρτησης» (για να μη λησμονούνται οι «καταβολές» μας).

Ο κ. Deitch αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα των όσων μπορεί να πετύχει κανείς, αν μελετάει προσεκτικά τους νόμους του χρηματιστηρίου της κοινωνικής ζούγκλας που καταγγέλλει, αγοράζοντας μετοχές της.

YΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Στο επόμενο σημείωμά μου θα παραθέσω μερικά βιογραφικά στοιχεία του κ. Daniel Deitch και όσα ο ίδιος αναφέρει στη συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία». Προς το παρόν σημειώνω ότι ο κ. Deitch δεν είχε την αρχική ιδέα, ούτε υπήρξε ιδρυτής (ή «συνιδρυτής», όπως διατείνεται) της κοινότητας Daytop. Η εν λόγω «κοινότητα» ιδρύθηκε το Φθινόπωρο του 1963 και ο κ. Deitch πήγε σ' αυτή το Φθινόπωρο του 1964, και τη διαχειρίστηκε δικτατορικά, με τη βοήθεια της γυναίκας του και τριών συνεργατών του από το Synanon, μέχρι την εκδίωξή του το 1968.

1.6. DAYTOP-ΙΘΑΚΗ:

ΕΝΑΣ «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ» ΟΛΟΚΛΗΤΩΤΙΣΜΟΣ

Δυο ανακρίβειες, τρεις ανακολουθίες, μια «μομφή»

και μηδέν σοβαρότητα του Daytop -Ιθάκη και του κ. Deitch

Θεραπευτισμός: Το τελευταίο καταφύγιο των πρόστυχων (ή το πρώτο, ανάλογα με το ποια αυθεντία θα ρωτήσουμε). Το δόγμα που μας επιτρέπει να διακηρύσσουμε αιώνια αγάπη γι' αυτούς που μισούμε, και να τους επιβάλουμε ανελέητες τιμωρίες με την πρόφαση ότι τους θεραπεύουμε από «ασθένειες» που το κύριο σύμπτωμά τους είναι η άρνηση των «ασθενών» να υποταγούν στην κυριαρχία μας.

Thomas Szasz, To δεύτερο αμάρτημα

 

Ο έντονος ιδεολογικός φενακισμός που κυριάρχησε στη δημόσια ζωή τα τελευταία χρόνια και οι συναισθηματικές αναστολές που συνεπάγεται κάθε ανοικτή συζήτηση στην οποία εμπλέκεται το δράμα μιας ορισμένης ομάδας ανθρώπων, κατέστησε αδύνατη οποιαδήποτε δημόσια αντικειμενική συζήτηση και κριτική της θεωρίας και της πρακτικής του «θεραπευτικού» προγράμματος Daytop -Ιθάκη.

Ετσι, διαμορφώθηκε μια κατάσταση παροξυντικής ιδεολογικοποίησης ενός κοινωνικού προβλήματος, στην οποία «συνυπάρχουν» ανισότιμα

▪ από τη μια μεριά οι πολυάριθμοι, άκρως ομιλητικότατοι και άκριτοι θιασώτες της εξουσιαστικής επιχείρησης Daytop-Iθάκη, που με την αμέριστη κρατική υποστήριξη, αποδύονται σε μια πρωτοφανή διαφημιστική εκστρατεία, στην οποία κυριαρχεί η ψευτο-αριστερή φρασεολογία της διευθυντικής της γραφειοκρατίας της Ιθάκης,

▪ και από την άλλη οι ολιγάριθμοι σκεπτικιστές, που ακινητοποιούνται ανάμεσα στην επιθυμία για μια ψύχραιμη κοινωνικο-πολιτική κριτική αυτού του «πειραματικού» προτύπου και στις συναισθηματικές εμπλοκές που απορρέουν από τη φύση του αντικειμένου του.

Ομως, η απρόσμενη παρέμβαση του παγκόσμιου «πρωθιερέα» του προγράμματος Daytop-Ιθάκη, κ. Daniel Deitch, από τις σελίδες της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (9.4.89), επέδρασε καταλυτικά στην άρση των αναστολών, και διαφοροποίησε άρδην αυτό το σκηνικό.

Το γεγονός ότι o πρώην εξαρτημένος, τέως επικεφαλής της ειδικής επιτροπής του Λευκού Οίκου για την πρόληψη των ναρκωτικών και νυν πρωθιερέας του «θεραπευτικού» προγράμματος Daytop και σύμβουλος της Iθάκης, κ. Daniel Deitch, «επέμενε ν' αρχίσει τη συνέντευξή του, όχι απαντώντας σε ερωτήσεις, αλλά εκφράζοντας την επιθυμία του να απαντήσει σε άρθρο του ψυχιάτρου Κλεάνθη Γρίβα που δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 21/3/1989», το θεωρώ αφ' ενός ως «ευγενική» πρόκληση για το άνοιγμα μιας συζήτησης μακράν πάσης συνθηματολογίας, και αφ΄ ετέρου ως δηλωτικό της αλήθειας των όσων διατυπώνονταν στο άρθρο μου στην «Ελευθεροτυπία» (21.3.89) και ενδεικτικό του είδους των ανησυχιών που προκάλεσαν στη διευθυντική γραφειοκρατία της «Ιθάκης».

Εξ' ου και εσπευσμένη απόπειρα «ανασκευής» του, με μια σωρεία σκόπιμων ανακριβειών, και μάλιστα από «έναν πρώην τοξικομανή», που ο πρόεδρος Κάρτερ περιέβαλε με τόσο απόλυτη εμπιστοσύνη, ώστε να τον διορίσει «επικεφαλής της Ειδικής Επιτροπής του Λευκού Οίκου για την πρόληψη των ναρκωτικών».

Για να βοηθηθεί ο αναγνώστης στην εκτίμηση της ποιότητας των «επιχειρημάτων» του κ. Deitch, παραθέτω το επίμαχο απόσπασμα από το άρθρο μου στην «Ε» (21/3/1989), το οποίο καταχώρησε ευσυνείδητα η κ. Βάσω Νικολούλια στη συνέντευξη που πήρε από τον κ. Deitch:

«Το πρόγραμμα Daytop που εφαρμόζει η «Ιθάκη» (με τις αναγκαίες μικρο-διαφοροποιήσεις λόγω τοπικών ιδιομορφιών), εκπονήθηκε από κάποιον πρώην εξαρτημένο υπό την άμεση εποπτεία του αντιναρκωτικού επιτελείου της αμερικανικής προεδρίας (Jerom Jaffe, καθηγητής ψυχιατρικής και προεδρικός σύμβουλος, Robert Heath, καθηγητής ψυχιατρικής και επιστημονικός συνεργάτης της CIA από το 1950, Peter Bensinger, πρώην διευθυντής ης DEA και Dr. Hardin Jones, προεδρικός σύμβουλος: Oι τρεις τελευταίοι αποτέλεσαν ένα συμπαγή «σκληρό πυρήνα» που εναντιώθηκε πεισματικά σε κάθε απόπειρα φιλελευθεροποίησης της νομοθεσίας για τη Μαριχουάνα».

(Peggy Mann, Marijuana Alert», Ν.Υ., Mc Graw Hill, 1985. Η Peggy Mann είναι πασίγνωστη υπέρμαχος της απαγόρευσης και της καταστολής στις ΗΠΑ)

Σε σχέση μ' αυτά, και με τη γνωστή μέθοδο της παραποίησης, ο κ. Deitch ανέπτυξε τα εξής σκοπίμως ανακριβή «επιχειρήματα» :

Σκόπιμη ανακρίβεια πρώτη: Η πατρότητα της «ιδέας»

Ο κ. Deitch δηλώνει ότι: «O κ. Κλεάνθης Γρίβας, πρώτα απ' όλα αναφέρει ότι η οργάνωση Χωριό Daytop ξεκίνησε από έναν πρώην τοξικομανή, εμένα. Αυτό είναι αλήθεια. Δεύτερον, δεν ήμουνα μόνο εγώ. Στους τρεις ιδρυτές συγκαταλέγονται επίσης ο Νταν Γκάσριελ, MD, ψυχίατρος και ο καθολικός ιερωμένος Ούλιαμ Ομπράιαν».

Μια τέτοια αναφορά υπάρχει μόνο στη φαντασία του κ. Deitch και όχι στο κείμενό μου, όπου, ούτε αναφέρω τα όσα μου αποδίδει, ούτε και θα μπορούσα να το κάνω, γιατί απλούστατα δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια, δεδομένου ότι:

«Το Χωριό Daytop ιδρύθηκε το Φθινόπωρο του 1963, με πρωτεργάτες τους Joseph Shelly (διευθυντής δικαστικού Τμήματος Επιτήρησης στη Ν. Υόρκη, Alexander Bassin (διευθυντής ομαδικής θεραπείας σε κλινική του Μπρούκλιν), Daniel Gasriel (ψυχίατρος) και Wiliam O'brien (καθολικός παπάς). Ο κ. Deitch πήγε στο Daytop και ανέλαβε τη διεύθυνσή, το Φθινόπωρο του 1964, δηλαδή ένα χρόνο μετά την ίδρυσή του. Συνεπώς, ο κ. Deitch δεν ήταν «συνιδρυτής» του χωριού μαζί με τους Gasriel και O'Βrien, όπως ανακριβώς ισχυρίζεται.

Επιπλέον, οι Gasriel και O'Βrien, μέλη του Δ.Σ. του χωριού Daytop, ήταν μεταξύ εκείνων που αντέδρασαν στην προσωπική δικτατορία που είχε επιβληθεί από τον κ. Deitch και τους περί αυτόν. Και οι αντιδράσεις αυτές εξανάγκασαν τον κ. Deitch και τους δικούς του να αποχωρήσουν από το Χωριό το 1968, ενώ οι Gasriel και O'Brien παρέμειναν σ' αυτό (ο πρώτος μάλιστα, ως εκτελεστικός διευθυντής του).

Σκόπιμη ανακρίβεια δεύτερη: Περί CIA και DEA

Ο κ. Deitch δηλώνει ότι: «O κ. Kλ. Γρίβας αφήνει να εννοηθεί ότι ελεγχόμασταν από τη CIA και τη DEA». Φυσικά, το παρατιθέμενο απόσπασμα του άρθρου μου, τον διαψεύδει: Η φράση «το πρόγραμμα εκπονήθηκε υπό την άμεση εποπτεία του αντιναρκωτικού επιτελείου της αμερικανικής προεδρίας», με κανένα τρόπο δεν μπορεί να «μεταφραστεί» ως «ελεγχόμασταν από τη CIA και DEA», όσο κακή θέληση κι αν διαθέτει κανείς.

Προφανώς, αυτή η ταχυδακτυλουργία με την οποία ο κ. Deitch θέτει ένα θέμα που ουδέποτε ετέθη, στοχεύει στην ελληνική «εσωτερική αγορά» και αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση της διατήρησης των «πολιτικών ισορροπιών» που έχει αποκαταστήσει η προσωποπαγής διεύθυνση της «Ιθάκης» με ορισμένες πολιτικές ομάδες.

Η αμερικάνικη προεδρία αποτελεί «θεσμό συνέχειας», και η σύνθεση του «αντιναρκωτικού» επιτελείου του εκάστοτε προέδρου, εξαρτάται από τις επιλογές του. Στα ονόματα που παρέθεσα στο σχετικό απόσπασμα, συγκαταλέγονται οι πλέον «επιφανείς» από τους κατά καιρούς διατελέσαντες μέλη αυτού του Επιτελείου στα τελευταία 20 χρόνια. Και δίπλα από κάθε όνομα, προσδιορίζεται η ακριβής ιδιότητα του κατόχου του και η σχέση του με τη CIA και τη DEA, όταν φυσικά υπάρχει τέτοια σχέση. Π.χ. J. Jaffe, καθηγητής ψυχιατρικής και προεδρικός σύμβουλος, R. Heath, καθηγητής ψυχιατρικής και επιστημονικός συνεργάτης της CIA από το 1950, P. Bensinger, πρώην διευθυντής της DEA, και Dr. H. Jones, προεδρικός σύμβουλος).

Ο κ. Deitch, δεν κατονομάζεται αλλά αναφέρεται στο κείμενό μου ως «πρώην τοξικομανής», που ανήκει στη χορεία εκείνων που κατά καιρούς συμμετείχαν στο «αντιναρκωτικό επιτελείο της αμερικάνικης προεδρίας». Πράγμα που επιβεβαιώνεται από το βιογραφικό του σημείωμα που συνοδεύει τη συνέντευξή του, που μας πληροφορεί ότι «ο κ. Deitch...επί προεδρίας Κάρτερ, ήταν επικεφαλής της Ειδικής Επιτροπής του Λευκού Οίκου για την πρόληψη των ναρκωτικών». (!)

Λογική ανακολουθία πρώτη: Δεξιός «αριστερισμός»

Ο κ. Deitch, παρακινούμενος από λόγους που μάλλον δεν έχουν σχέση με το «θεραπευτικό» του πρόγραμμα, σκιαγραφεί μια πολιτική αυτοπροσωπογραφία του, δηλώνοντας ότι: «Ημουνα δυό φορές στη λίστα των υπόπτων πολιτικά ατόμων, εξαιτίας των αριστερής απόκλισης ιδεών μου, επί προεδρίας Νίξον».

Αλλά με το βιογραφικό του σημείωμα σε διπλανή στήλη της «Κ.Ε.», συνθέτει ένα πολιτικό πορτρέτο του διαμετρικά αντίθετο με την ως άνω «αυτοπροσωπογραφία» του, στο οποίο κεντρική θέση κατέχει η ιδιότητα του ως «επικεφαλής της ειδικής επιτροπής του Λευκού Οίκου για την πρόληψη των ναρκωτικών επί προεδρίας Κάρτερ».

Σίγουρα, είναι λίγο δύσκολο να αποδεχτεί κανείς ότι ο πρόεδρος Κάρτερ χρησιμοποιούσε σε επιτελικές θέσεις του Λευκού Οίκου, τα «πολιτικά ύποπτα άτομα» που δίωκε ο προκάτοχός του Νίξον. Γιατί επιτέλους, έχει και η ανεκδοτολογία (πολιτική ή άλλη) τα όριά της.

Υπάρχουν βέβαια ιστορικά προηγούμενα όπως αυτό του Vidocq στη Γαλλία των αρχών του 19ου αιώνα, «ενός πρώην τρόφιμου των κατέργων.. που διορίστηκε αρχηγός της αστυνομίας». Προηγούμενα που την κοινωνικο-πολιτική τους λειτουργία προσέγγισε ερμηνευτικά ο Μichel Foucault:

«Η σχεδόν μυθική σπουδαιότητα που ο Vidocq απόκτησε βαθμιαία ακόμα και στα μάτια των συγχρόνων του, δεν οφείλεται στο παρελθόν του... ούτε κάν στο ότι για πρώτη φορά στην ιστορία, ένας πρώην τρόφιμος των κατέργων, μετανιωμένος ή εξαγορασμένος, διορίστηκε αρχηγός της αστυνομίας. Αλλά μάλλον στο ότι η εγκληματικότητα, στο πρόσωπο του Vidoqc, απόκτησε φανερά τη διφορούμενη κατάσταση του αντικειμένου και του οργάνου ενός αστυνομικού συστήματος που την καταπολεμά και ταυτόχρονα συνεργάζεται μαζί της. Ο Vidocq σημειώνει τη στιγμή που η εγκληματικότητα, διαχωρισμένη από τις άλλες παρανομίες, εντάσσεται στην εξουσία, και αντιστρέφεται. Είναι η εποχή όπου πραγματοποιείται η άμεση και θεσμική διασύνδεση της αστυνομίας και της εγκληματικότητας. Συγκλονιστική στιγμή όπου η εγκληματικότητα μετατρέπεται σε μηχανισμό εξουσίας. Τέλος με τη σαιξπηρική εποχή, όπου η εξουσία ταυτίζεται με τη φρίκη σ' ένα και το αυτό πρόσωπο. Σε λίγο θ' αρχίσει το καθημερινό μελόδραμα της αστυνομικής ισχύος και της συνενοχής του εγκλήματος με την εξουσία». (Μ. Foucault: Επιτήρηση και Τιμωρία: H γέννηση της φυλακής. Αθήνα, Ράππας, 1989, σ. 372)

Αυτή η εξαιρετικά διεισδυτική, αποκαλυπτική και, γι' αυτό, άκρως ενοχλητική ερμηνεία, έχει πλήρη εφαρμογή στην εποχή μας, όπου κατά τη διαδικασία μετάβασης στο αυταρχικό κράτος «ασφάλειας και θεραπείας», επισημαίνεται μια τάση να καθολικοποιηθεί η θεσμοθέτηση ενός ολοκληρωμένου και ολοκληρωτικού «Πανοπτικού Συστήματος», συνδυασμένου με την εφαρμογή μιας «καθαρής πειθαρχίας», δηλαδή «της τέχνης της ορθής εκγύμνασης, που χρησιμοποιεί σαν μέσα της: την ιεραρχική Επιτήρηση, την κανονιστική Κύρωση και την Εξέταση, η οποία συνδυάζει τις τεχνικές της ιεραρχίας που επιτηρεί, με τις τεχνικές της κύρωσης που κανονικοποιεί».

Και φυσικά, έχει πλήρη εφαρμογή στο μοντέλο Πειθαρχικής Διαβίωσης Daytop-Ιθάκη, με την απλή αντικατάσταση του όρου «εγκληματικότητα» από τον όρο «εξάρτηση».

Το «Πανοπτικόν» του Bentham που «επιτρέπει την τελειοποίηση της άσκησης της εξουσίας», αυτός ο «ενισχυτής για οποιοδήποτε μηχανισμό εξουσίας», είναι «ένας τρόπος απόκτησης εξουσίας σε πρωτόφαντη ποσότητα». Και συνεπώς, μπορεί να εγγυηθεί την καθολική χειραγώγηση μιας κοινωνίας.

Το εξουσιαστικό μόρφωμα Daytop-Iθάκη ανταποκρίνεται απολύτως στις προδιαγραφές του «Πανοπτικού», και, γι' αυτό ακριβώς, επιτυγχάνει μια χειραγωγική αποτελεσματικότητα, που όμοιά της ελάχιστοι εξουσιαστικοί μηχανισμοί μπορούν να επιδείξουν. Ο θεσμός Daytop-Ιθάκη είναι σε μικρογραφία, το προείκασμα του μέλλοντος της ανθρώπινης κοινωνίας, που οραματίζεται και επιδιώκει η εξουσία.

Λογική ανακολουθία δεύτερη: Περί «ελεύθερης αγοράς»

Ο κ. Deitch, σε σχετική ερώτηση της δημοσιογράφου, αφού δηλώνει ότι «οι απόψεις μου είναι, οπωσδήποτε, περισσότερο σοσιαλιστικές [περισσότερο από τί;] και σαφώς τάσσομαι υπέρ του να λάβει κανείς υπόψη το κοινωνικό εποικοδόμημα στη χάραξη της πολιτικής ανάπλασης» (!!!), μας αποκαλύπτει αιφνιδίως ότι «δεν είμαι υπέρ του αναρχισμού της ελεύθερης αγοράς, κι αυτό το πλήρωσα ακριβά».

Δεν ξέρω αν ανήκει στην αρμοδιότητα της ψυχιατρικής αυτή η ξαφνική εκδήλωση μιας κατάστασης που θα μπορούσε να ενταχθεί στην κατηγορία των «μηδέποτε βιωθέντων». Ωστόσο, είναι μάλλον προφανές το γεγονός ότι όχι μόνο δεν πλήρωσε ακριβά, αλλ' αντιθέτως, αμείφθηκε πλουσιοπάροχα για τη λειτουργία του στους θεσμούς μιας κοινωνίας που βασίζεται στην... ελεύθερη αγορά.

Από μια ματιά στο βιογραφικό του σημείωμα που συνοδεύει τη συνέντευξή του, προκύπτει το συμπέρασμα ότι λειτουργεί μόνο μέσα και χάρη στους πολιτικούς, εκπαιδευτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς θεσμούς της κοινωνίας της ελεύθερης αγοράς την οποία «καταγγέλλει»: Ακαδημαϊκός (!) επίκουρος καθηγητής πανεπιστημίου (!) μέλος ή σύμβουλος αμερικάνικων και διεθνών επιτροπών και οργανώσεων για την καταπολέμηση των ναρκωτικών, επικεφαλής επιτροπής του Λευκού Οίκου.

Αυτή η εξέλιξη δεν είναι καθόλου αξιοκαταφρόνητη εξέλιξη για έναν «πρώην τοξικομανή» (κατά την έκφραση του ίδιου) με στοιχειώδη εκπαίδευση και στερημένο από οποιοδήποτε ακαδημαϊκό εφόδιο, εάν σκεφτεί κανείς ότι στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες θα ήταν υπό καθεστώς ποινικού ή «θεραπευτικού» εγκλεισμού (εάν, φυσικά, απέφευγε τη μοίρα που επιφυλάσσει η πιάτσα), ενώ στις κοινωνίες της κρατικοποιημένης οικονομίας, θα αργοπέθαινε σε κάποιο στρατόπεδο ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε κάποιο άσυλο.

Ολα αυτά δεν λέγονται για να υποτιμηθεί αλλά απλά για να καταδειχτεί ότι ο κ. Deitch, είναι ότι είναι, χάρη στις δυνατότητες που του δόθηκαν και του δίνονται από μια συγκεκριμένη κοινωνία, την αμερικάνικη κοινωνία της «ελεύθερης αγοράς». Και εξαιτίας των δυνατοτήτων που του παρείχε αυτή η κοινωνία, ο κ. Deitch μπόρεσε να ξεπεράσει αυτό που ήταν, και να γίνει φορέας και λειτουργός της. Προς τι λοιπόν, όλος αυτός ο ψευτο-επαναστατικός βερμπαλισμός του εναντίον της;

Λογική ανακολουθία τρίτη: «Το κρέας είναι ψάρι»

Ο κ. Deitch αποπειράται ανεπιτυχώς να ξορκίσει την άποψή μου ότι το Daytop είναι ένα πρόγραμμα τυπικής (και απλοϊκής) μπηχαβιοριστικής έμπνευσης, δηλώνοντας ότι «η μεθοδολογία που ακολουθείται θα μπορούσε καλύτερα να αποκληθεί ουμανιστική παρά μπηχαβιοριστική», κατά το παράδειγμα των διανοητικών του «πατέρων» των θρησκευτικών ταγμάτων που καθιστούσαν το κρέας «νηστίσιμο», μετονομάζοντάς το σε ψάρι.

Αλλά μερικές σειρές παρακάτω, επιβεβαιώνει την άποψή μου (και αυτοαναιρείται) όταν, αποφαίνεται ότι «η θεραπευτική κοινότητα περιλαμβάνει και τη μπηχαβιοριστική άποψη», χωρίς φυσικά, να προσδιορίσει ποιες άλλες «απόψεις» περιλαμβάνει (γιατί απλούστατα δεν περιλαμβάνει καμιά άλλη «άποψη»).

Σίγουρα, αυτές οι πασιφανείς λογικές ανακολουθίες του κ. Deitch, δεν οφείλονται σε σύγχυση. Είναι απλώς αποτέλεσμα της προσπάθειάς του να συμβιβάσει καταστάσεις απολύτως ασυμβίβαστες μεταξύ τους.

Μια «μομφή»: Περί Μπηχαβιορισμού

Στην προσπάθειά του να αντικρούσει την αποτίμησή μου για το μπηχαβιοριστικό χαρακτήρα του προγράμματος Daytop-Ιθάκη, ο κ. Deitch, με μέμφεται λέγοντας ότι «η άποψη που εκφράζει ο κ. Γρίβας είναι μια πολύ απαρχαιωμένη άποψη για το τι είναι μπηχαβιορισμός. Σήμερα, η σχολή αυτή ασχολείται όχι με ποντίκια αλλά με ανθρώπους. Γι' αυτό και, προφανώς, ο κ. Γρίβας πολιτικοποιεί τη λέξη μπηχαβιορισμός με τους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιεί».

Κι αυτό, γιατί «τόλμησα» να χαρακτηρίσω τον μπηχαβιορισμό ως «μια ποντικόμορφη ψυχολογία που αλλοιώνει ύπουλα το υποκείμενό της, μηχανοποιώντας τη συμπεριφορά του με τεχνικές που διαμορφώνονται με βάση τη μελέτη των αντιδράσεων εκπροσώπων των κατώτερων κλιμάκων της βιολογικής ιεραρχίας (ποντίκια, περιστέρια, κλπ) και εφαρμόζονται στον άνθρωπο», πράγμα που δηλώνει ότι ο φόβος μου δεν πηγάζει από το ότι ο μπηχαβιορισμός ασχολείται με ποντίκια, αλλά αντίθετα, από το ότι ασχολείται με τους ανθρώπους.

Εδώ ο κ. Deitch, υπερβαίνει κάθε όριο δημαγωγικής απλοϊκότητας, υποκρινόμενος ότι αγνοεί τα βασικότερα στοιχεία που αφορούν τον μπηχαβιορισμό και την περί αυτόν διαμάχη, εδώ και μισό αιώνα. Και λέω «υποκρινόμενος» γιατί ένας «επίκουρος καθηγητής ψυχιατρικού τομέα και μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ»(!) δεν μπορεί να αγνοεί ότι:

1. Ο μπηχαβιορισμός (όπως προσδιορίζεται από τον πνευματικό του πατέρα J. Watson), είναι «μια φυσική επιστήμη που διεκδικεί ως αποκλειστικά δικό της, το συνολικό πεδίο των ανθρώπινων προσαρμογών» (J. Watson, Η Ψυχολογία από την άποψη ενός μπηχαβιοριστή).

2. Ο μπηχαβιορισμός δεν πολιτικοποιείται από μένα, γιατί απλούστατα έχει αυτοπολιτικοποιηθεί από την πρώτη στιγμή της σύλληψής του, θέτοντας στον εαυτό του ένα σκοπό καθαρά πολιτικό: «Την πρόγνωση και τον έλεγχο της ανθρώπινης συμπεριφοράς» (Watson, ο.π.).

Και απ' αυτή την άποψη, αποτελεί την ιστορική συνέχεια μιας παράδοσης που ξεκινάει από τους D. Hartley και J. Bentham, κορυφώνεται με τους J. Watson, Thorndike κ.α. στις ΗΠΑ, και, τελικά, «διαλύεται» ως διακριτή «σχολή», διαχεόμενη σέ όλα τα πεδία της αμερικάνικης ψυχολογίας (δυστυχώς).

Με βάση τα παραπάνω, δεν ξέρω άν η άποψή μου για τον Μπηχαβιορισμό «είναι πολύ απαρχαιωμένη» (όπως υποστηρίζει ο κ. Deitch). Ξέρω όμως ότι η δική του άποψη είναι σίγουρα τεχνηέντως μεταμφιεσμένη: Είναι η άποψη ενός μπηχαβιοριστή που καλύπτει προσεκτικά αυτό τον προσανατολισμό του, για να μην αποκαλυφθεί ο πολιτικός στόχος των δραστηριοτήτων του, που δεν είναι άλλος από τον (εργολαβικό) έλεγχο της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Η απασχόλησή μου με την ψυχιατρική, μου έμαθε να φοβάμαι τους Ειδικούς. Αλλά, η κοινωνικο-πολιτική μου πείρα, μου δίδαξε να τρέμω τους Ανειδίκευτους που ιππεύουν το καλάμι του «Ειδικού».

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Ελπίζω ότι κάποιος εκδότης θα ενδιαφερθεί να βγάλει κάποτε το έργο του Barry Sugarman «Daytop», που αποτελεί το (προσεκτικά φυλασσόμενο από αδιάκριτα βλέμματα) Εγχειρίδιο όπου εκτίθεται η θεωρία και η πρακτική του «θεραπευτικού» προγράμματος Daytop-Ιθάκη.

Κάτι τέτοιο θα συντελούσε αποφασιστικά στη διάλυση των μύθων που περιβάλλουν αυτό το πρόγραμμα. Αλλά ανεξάρτητα απ' αυτό, είναι ανάγκη να διαβαστεί από τους (άκριτους) υπέρμαχους του Daytop -Ιθάκη, και, κυρίως, από τους αριστερόφρονες και «προοδευτικούς» θιασώτες του. Ετσι, τουλάχιστον, θα ξέρουν τι ακριβώς υποστηρίζουν.

2. «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ» ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ DAYTOP:

Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ

(Δημοσιεύθηκε στην εφημ. Θεσσαλονίκη, 13 και 14/7/1992)

 

Κλεάνθης Γρίβας

 

Κάθε φορά που με ρωτάνε «Πόσο καιρό νομίζετε πως θα χρειαστεί να μείνει ένας τοξικομανής που έρχεται στο Synanon;», η απάντησή μου είναι «Αν είναι τυχερός, για πάντα».

Charles Dederich

ιδρυτής του Synanon

2.1. ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ

 

Το κίνημα των αυτοαποκαλούμενων «θεραπευτικών κοινοτήτων», που σήμερα στις ΗΠΑ περιλαμβάνει 2.200 «κοινότητες» και 70.000 εξαρτημένους από ναρκωτικά (μέση αναλογία: 1 «κοινότητα» για 32 εξαρτημένους), ξεκίνησε από τον Charles F. Dederich, ένα μη-εξαρτημένο μέλος των «Ανώνυμων Αλκοολικών», που το 1958 ίδρυσε στην Καλιφόρνια την κοινότητα Synanon.

Σήμερα, το Synanon, η πρώτη «κοινότητα» αυτού του είδους που αποτέλεσε το μοντέλο όλων των παρόμοιων «κοινοτήτων» που οργανώθηκαν στη συνέχεια, απαρτίζεται από ένα δίκτυο με «υποκαταστήματα» σε 6 πόλεις της Καλιφόρνιας (Σαν Ντιέγκο, Σάντα Μόνικα, Σαν Φραντσίσκο, Τομάλες Μπάι, Οουκλαντ και Ντητρόιτ), έχει συνολικό πληθυσμό 1.600 ανθρώπων (από τους οποίους οι 1.000 είναι πρώην εξαρτημένοι) και διαθέτει ένα μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων με συνολικές πωλήσεις 6 εκατ. δολαρίων το χρόνο.

Ο Charles Dederich, εμπνευστής, πνευματικός πατέρας, θεωρητικός εμφυχωτής και οργανωτικός εγκέφαλος του «κινήματος των κοινοτήτων» αποτοξίνωσης τύπου Synanon, που αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ από το 1958 και άρχισε να φθίνει από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, ήταν μέλος της οργάνωσης «Ανώνυμοι Αλκοολικοί».

Το 1958, ο Dederich, αντιμετωπίζοντας την έκδηλη εχθρότητα των αλκοολικών απέναντι στους χρήστες ναρκωτικών [μια εχθρότητα που αποκρυσταλλώνεται στην επιγραμματική ρήση «the alkies didn't like the addicts» -«οι αλκοολικοί αντιπαθούν τους τοξικομανείς». G. Endore: «Synanon», Doubleday, N.Y., 1968] αποχώρησε από τους «Ανώνυμους Αλκοολικούς», και, σε συνεργασία με μια ομάδα οπαδών του, ίδρυσε στην Καλιφόρνια την κοινότητα «Synanon» για άτομα εξαρτημένα από ναρκωτικά, η οποία έμελλε να αποτελέσει το θεωρητικό και οργανωτικό μοντέλο όλων των «κοινοτήτων» τύπου Daytop, Gateway, Topic House, Phoenix House, Odyssey House, Harmonic Houses, κ.α.

Το όνομα Synanon προέκυψε από τυχαίο συνδυασμό των λέξεων «seminar» και «discussion» που έκανε ένα μέλος της ομάδας του Dederich.

Το 1971, ο Charles Dederich, πρωτεργάτης του «κινήματος των κοινοτήτων» τύπου Daytop, με άμεση εμπειρία 13 χρόνων δουλειάς στις κοινότητες, σοκάρισε τους πάντες, αποκαλύπτοντας ότι το ποσοστό υποτροπής μεταξύ των αποφοίτων του Synanon ήταν περίπου 90% :

«Αυτό που πάντοτε ήθελα να πω είναι ότι ένα άτομο μ' αυτή τη μοιραία αρρώστια πρέπει να ζει εδώ για όλη του τη ζωή. Αν φύγουν από το Synanon, οι τοξικοεξαρτημένοι είναι νεκροί. Λίγοι, πάρα πολύ λίγοι, έφυγαν απ' την κοινότητα και τα κατάφεραν.

Κάθε φορά που με ρωτάνε «Πόσο καιρό νομίζετε πως θα χρειαστεί να μείνει ένας τοξικομανής που έρχεται στο Synanon;», η απάντησή μου είναι «Αν είναι τυχερός, για πάντα».

Μέχρι σήμερα πέρασαν από το Synanon 10.000 ως 12.000 τοξικομανείς. Και μόνο ελάχιστοι απ' αυτούς που έφυγαν, κατάφεραν να παραμείνουν πρώην-χρήστες ναρκωτικών. Περίπου 1 στους 10 παρέμεινε έξω από την κοινότητα ελεύθερος ναρκωτικών για χρονικό διάστημα μέχρι δύο χρόνια».

[Δήλωση του Charles Dederich, καταχωρημένη στην επίσημη περιοδική έκδοση «Addiction and Drug Abuse Report», 2 (June 1971):2 (ed. Samuel Crafton)]

Aπό τη στιγμή που ο Charles Dederich τόλμησε να διατυπώσει δημόσια την αλήθεια για την πραγματική φύση και την ουσιαστική αποτελεσματικότητα των κοινοτήτων τύπου Daytop που ο ίδιος δημιούργησε, οι αρχηγοί των διαφόρων «κοινοτήτων» αποδύθηκαν σε μια εκστρατεία λάσπης εναντίον του, ενεργοποιώντας τον κοινότατο μηχανισμό του αποδιοπομπαίου τράγου.

Μέσω της αποδιοπόμπησης που αποτελεί λειτουργική αρχή κάθε ολοκληρωτικού μορφώματος, το Daytop επιτρέπει την εκτόνωση της καταπιεσμένης επιθετικότητας των προσήλυτων εναντίον του επιλεγέντος εξιλαστήριου θύματος και διασφαλίζει τη συσπείρωση της ομάδας.

Αυτή η ετοιμότητα για μίσος, σύμφωνα με τις διαταγές και τις υποδείξεις των «αρχηγών», καλλιεργείται συστηματικά σ' όλη τη διάρκεια του «προγράμματος απεξάρτησης» σε ειδικές συνεδρίες που ονομάζονται «αντιπαραθετικές ομάδες», που αντιστοιχούν στα Οργουελιανά «δίλεπτα του μίσους». Πρόκειται για μια παμπάλαια και κοινότοπη ψυχολογική τεχνική χειραγώγησης που μετονομάζεται σε «αντιπαράθεση», πλασάρεται στους αδαείς ως νέα «θεραπευτική» μέθοδος και κατέχει κεντρική θέση στην ιδεολογία του Daytop:

«H αντιπαράθεση είναι κεντρική ιδεολογία του Daytop... Οι αντιπαραθετικές ομάδες εξυπηρετούν δύο κυρίως στόχους:

Πρώτον, παρέχουν ένα νόμιμο τρόπο εκτόνωσης της εχθρικότητας και της επιθετικότητας που οι αυστηροί κανόνες του σπιτιού καταπιέζουν όλες τις άλλες ώρες.

Δεύτερον, δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για εντατική «θεραπεία της πραγματικότητας» κατά την οποία το άτομο υποχρεώνεται ν' ακούσει πώς τον βλέπουν οι άλλοι...

Μια τυπική αντιπαράθεση έχει περίπου την εξής μορφή: «Λοιπόν μαλάκα σταμάτα να ασχολείσαι μαζί μου. Δεν θα τρώω εγώ τα σκατά κανενός εδώ μέσα, κατάλαβες; Γι' αυτό κόφ' τις μαλακίες, δεν γουστάρω. Άντε γαμήσου εσύ και τα σκατά σου παλιοπούστη...»

[Βλ. το βιβλίο του Barry Sugarman «Daytop» που η ελληνική του έκδοση φέρει τον παραπλανητικό τίτλο «Οι θεραπευτικές Κοινότητες: Απάντηση στα Ναρκωτικά. Aπό το Daytop στην Ιθάκη», και εμφανίζεται ως έργο δύο συγγραφέων, του Barry Sugarman και του κ. Φοίβου Ζαφειρίδη, με την απλή προσθήκη του κειμένου μιας ομιλίας του κ. Ζαφειρίδη στο βθβλίο του Sugarman, Εκδόσεις Κομμούνα, Αθήνα, Δεκέμβριος 1990, σελ. 121-2).

Μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, οι τρόφιμοι του Daytop, εκπαιδεύονται από τους αρχηγούς τους να αντιμετωπίζουν κάθε πραγματικό ή υποθετικό αντίπαλό τους, με τη μέθοδο της λάσπης.

«Τα επτά μέλη του προσωπικού που είχε απολύσει ο Ντέιτς, μαζί με μερικά μέλη της κοινότητας που είχαν φύγει για να τους συναντήσουν, είχαν τακτοποιηθεί σ' άλλο σπίτι από το Διοικητικό Συμβούλιο. Ηταν γνωστοί σαν «μαφία», επειδή στο μεγαλύτερο μέρος τους είχαν ιταλική καταγωγή (sic). Οι φήμες, που ενθαρρύνονταν από το προσωπικό του Daytop, έλεγαν ότι βαρούσαν ήδη πρέζα. Οι φήμες αυτές φυσικά λειτουργούσαν για να αποθαρρύνουν αυτούς που πιθανόν ήθελαν να φύγουν για να πάνε στην άλλη ομάδα. Χρησίμευαν επίσης για να συσπειρώνουν τα μέλη και να τα κάνουν να προσκολληθούν ακόμα πιο απελπισμένα στους αρχηγούς τους...»

[Barry Sugarman «και» Φ. Ζαφειρίδης, o.π., σελ. 190-1]

Σύμφωνα με ένα βασικό αξίωμα που κανοναρχεί τη λειτουργία όλων ανεξαιρέτως των ολοκληρωτικών μορφωμάτων της ιστορίας, ο Charles Dederich, από τη στιγμή που αποκάλυψε την αλήθεια για τις «θεραπευτικές» κοινότητες τύπου Daytop, έμελλε να κτυπηθεί από το μηχανισμό που ο ίδιος δημιούργησε. Ετσι, άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες (που το προσωπικό τις ενθάρρυνε, τις υιοθετούσε και τις αναπαρήγαγε) σύμφωνα με τις οποίες ο Dederich αρχικά «ήταν ήδη αλκοολικός» και ότι στη συνέχεια «ο Jack (!) Dederich, ο ιδρυτής του Synanon, τρελάθηκε».

[όπως διαβεβαιώνει κατηγορηματικά ο κ. Φ. Ζαφειρίδης, πρώτος «αρχηγός» της εφαρμογής του Daytop στη χώρα μας, ιδρυτής της Ιθάκης και εν συνεχεία διευθυντή του ΚΕΘΕΑ, ο οποίος δεν θα πρέπει να έχει διαβάσει κανένα κείμενο ή συνέντευξη του Charles Dederich και τον γνωρίζει μόνο από «τρίτο χέρι», Βλ. Sugarman - Ζαφειρίδης, o.π., σελ. 215].

Ομως, η πραγματικότητα είναι ένας σκληρός αντίπαλος που επιμένει πεισματικά να διαψεύδει αργά ή γρήγορα τα ιδεολογήματα και τα μυθεύματα της εξουσίας η που τα παράγει και τα χρησιμοποιεί. Κι απ' αυτό τόν κανόνα, δε μπορούσε να εξαιρεθούν οι μυθοπλασίες που κάλυπταν τη φασιστική έμπνευση, την ολοκληρωτική δομή και την αναποτελεσματικότητα των «θεραπευτικών» κοινοτήτων τύπου «Daytop-Ιθάκη».

[ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το Πρόγραμμα Daytop έχει αντιγραφεί από το ΚΕΘΕΑ και εφαρμόζεται από τους βραχίονές του «Ιθάκη», «Στροφή», «Παρέμβαση», κλπ., είτε πιστά είτε με κάποιες διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη «γενιά» (πρώτη, δεύτερη ή τρίτη) στην οποία ταξινόμείται κάθε κοινότητα. (!) Και σ' αυτό το δρόμο, το «κίνημα των κοινοτήτων» ακολούθησε τα αξεπέραστα πρότυπα των τριών μεγάλων ολοκληρωτικών κινημάτων του αιώνα μας, όπως π.χ. του μπολσεβικισμού, που η πρώτη «γενιά» του προβλήθηκε ως λενινισμός, η δεύτερη ως σταλινισμός και η τρίτη ως νεοσταλινισμός].

2.2. Η ΔΗΘΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ DAYTOP

H αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος κρίνεται απ' τα στοιχεία που συνθέτουν τις απαντήσεις σε 6 βασικά ερωτήματα:

1. Πόσοι αρχίζουν το «πρόγραμμα» ;

2. Πόσοι το σταματούν στα ενδιάμεσα στάδιά του;

3. Πόσοι το ολοκληρώνουν;

4, Πόσοι απ' αυτούς που το ολοκληρώνουν, παραμένουν ελεύθεροι ναρκωτικών στην ανοικτή κοινωνία (κι όχι στην προστατευτική γυάλα της «κοινότητας») μέχρι και δύο χρόνια από την «αποφοίτησή» τους και την έξοδό τους στoν κόσμο.

5. Πόσοι απ' τους «απόφοιτους» παραμένουν «καθαροί» μέχρι πέντε χρόνια;

6. Ποιο είναι το ετήσιο κόστος της λειτουργίας κάθε τέτοιου «προγράμματος» (που ως γνωστόν καλύπτεται από το δημόσιο προϋπολογισμό);

Σ' αυτά τα καίρια ερωτήματα αποφεύγουν επιμελώς να δίνουν σαφείς απαντήσεις οι υπεύθυνοι των διαφόρων «θεραπευτικών» κοινοτήτων, προφανώς γιατί η αλήθεια τους δε συμφωνεί με την πραγματικότητα. Καθ' ό,τι, όπως είναι γνωστό, όταν οι ιδέες των πάσης φύσεως επαγγελματιών σταυροφόρων δε συμφωνούν με την πραγματικότητα, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα.

Αυτή η σκόπιμη έλλειψη σαφών και ελέγξιμων απαντήσεων σε τούτα τα έξι καίρια ερωτήματα δεν ενοχλεί τις εκάστοτε κυβερνήσεις που συνεχίζουν να παρέχουν αφειδώς τα χρήματα των φορολογούμενων για αναποτελεσματικά έργα ατομικής (στην περίπτωση των γονιών) και συλλογικής (στην περίπτωση της εξουσίας) απενοχοποίησης, ίσως επειδή αυτά τα ερωτήματα δεν έχουν καμιά σχέση με τα μετοχοποιημένα οράματα των «θεραπευτών» των Κοινοτήτων για την «αλλαγή της κοινωνίας», ούτε με τις αφελείς, ανιστορικές, ανιστόρητες και αποκαλυπτικές ολοκληρωτικές φαντασιώσεις τους για μια αποστειρωμένη κοινωνία που «πρέπει να είναι απαλλαγμένη από όλα τα ναρκωτικά και όλες τις εξαρτήσεις». (!)

Στις λεγόμενες αναπτυγμένες χώρες, οι πιο σοβαροί υπεύθυνοι των «θεραπευτικών» κοινοτήτων συνηθίζουν να μιλούν για ποσοστά επιτυχίας 50 έως 60% (χωρίς φυσικά να δίνουν αποδεικτικά στοιχεία και κυρίως χωρίς να απαντούν στα προαναφερόμενα έξι ερωτήματα).

Αντίθετα, καθυστερημένες χώρες (στις οποίες ορισμένοι κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να αποδείξουν πως ανήκει και η Ελλάδα), οι υπεύθυνοι των «θεραπευτικών» κοινοτήτων τύπου Daytop αναφέρονται σε ποσοστά μέχρι και 90-95%, εμπνεόμενοι προφανώς από τη λογική των εκλογομαγείρων των ολοκληρωτικών κρατών. Και για να στηρίξουν αυτούς τους εξωφρενικούς ισχυρισμούς τους, παραπέμπουν πάντα σε γενικόλογες αναφορές ξένων ομοϊδεατών τους, αρνούμενοι να δώσουν ακριβή και ελέγξιμα στοιχεία από τη δική τους δραστηριότητα, παρ' όλο που υπάρχουν και λειτουργούν ως θεραπευτικό μονοπώλιο στις «απεξαρτήσεις» επί 10 ολόκληρα χρόνια (1983-1992).

Στο πλουραλιστικό σύμπαν του δυτικού πολιτισμού, είναι απαράδεκτη και απορριπτέα οποιαδήποτε κρατική παρέμβαση στο θεραπευτικό έργο οιουδήποτε, αλλά είναι νόμιμη και θεμιτή η απαίτηση κάθε κυβέρνησης να έχει κατά περιόδους, ελέγξιμα και επαληθεύσιμα στατιστικά στοιχεία για την θεραπευτική αποτελεσματικότητα και το συνολικό κόστος της λειτουργίας των ιδρυμάτων που χρηματοδοτεί από το δημόσιο προϋπολογισμό.

Η νομιμότητα αυτής της απαίτησης γεννάει το εύλογο ερώτημα: «Γιατί καμιά κυβέρνηση δεν απαιτεί αυτά τα στοιχεία από τις λεγόμενες θεραπευτικές κοινότητες, όπως ακριβώς κάνει με κάθε νοσηλευτικό ίδρυμα ή δημόσιο οργανισμό;» που παραμένει εσαεί αναπάντητο εδραιώνοντας ως μόνη λογική την εξήγηση ότι η εξουσία χρειάζεται τις Κοινότητες τύπου Daytop ως απενοχοποιητικό της εργαλείο και μόνο.

Σε κάθε περίπτωση, η σκόπιμη έλλειψη στοιχείων που να απαντούν σ' αυτά τα έξι ερωτήματα, καθιστά σχεδόν μοναδική αξιοσημείωτη πηγή για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας των «θεραπευτικών» κοινοτήτων το γενάρχη τους Charles Dederich (ο οποίος ανεβάζει το ποσοστό της επιτυχίας τους στο 10%) που οι διαπιστώσεις του επιβεβαιώνονται πλήρως από τη μελέτη των κοινoτήτων Liberty Park Village και Phoenix House του Νew Jersey, για τις οποίες υπάρχουν κάποια πραγματικά κι όχι ιδεολογικο-διακηρυκτικά στοιχεία.

Ας σημειωθεί ότι ακόμη κι αυτό το συμπαθές ποσοστό 10% είναι υπό αμφισβήτηση. Γιατί οι κοινότητες τύπου Daytop, σ' αντίθεση με όλα τα άλλα προγράμματα, δέχονται κατόπιν αυστηρού ελέγχου μονάχα τους υποψήφιους που εξαναγκάζονται ποικιλοτρόπως να υποστούν οικειοθελώς μια δοκιμασία προγραμματισμένου στρεσαρίσματος και «αναμόρφωσης της προσωπικότητάς» τους (και μόνο η διατύπωση προκαλεί τρόμο), στα πλαίσια της οποίας η «στεγνή θεραπεία» αποτελεί ένα μάλλον δευτερεύον στοιχείο. Κι αν τα αποτελέσματα είναι απελπιστικά φτωχά γι' αυτές τις προσεκτικά επιλεγμένες ομάδες εξαρτημένων (και εννοώ αποτελέσματα σε σχέση πάντα με τη διαβίωσή τους στην ανοικτή κοινωνία), τότε δε μπορεί να γίνεται καν λόγος για τις μη-επιλεγμένες ομάδες που αποτελούν την τεράστια πλειοψηφία τους.

Η Κοινότητα Liberty Park Village

Ολα τα στοιχεία από την επίσημη αναφορά της Consumers Union of USA, «Licit and Illicit Drugs» (Little, Brown & Co, Boston, σελ. 78-79). H εργασία έγινε υπό την εποτεία του Edward Brecher με τη συνδρομή 40 καθηγητών των μεγαλύτερων αμερικάνικων πανεπιστημίων ειδικών στις εξαρτήσεις (Davis, Dole, Goldstein, Isbell, Jaffe, Kramer, Lindesmith, Mellinger, Nyswander, Tomkin, J. Jaffe, κ.α.)

Το Liberty Park Village του Νew Jersey ιδρύθηκε από απόφοιτους του Daytop, με ομοσπονδιακή και πολιτειακή οικονομική κάλυψη, είχε ετήσιο προϋπολογισμό 1.670.800 δολαρίων και κάλυπτε μια περιοχή όπου υπολογιζόταν ότι υπήρχαν 4.000 ηρωινοεξαρτημένοι.

Το πρόγραμμα περιλάμβανε 6 «ανοικτά κέντρα». Στα δύο πρώτα χρόνια της λειτουργίας τους (1969-1971) ήρθαν σε επαφή μ' αυτά περίπου 1.000 εξαρτημένοι, από τους οποίους μόνο 272 (ποσοστό 27,2%) έγιναν δεκτοί για εισαγωγή στη «θεραπευτική κοινότητα» του Village.

Στα τέλη του 1970, είχαν «αποφοιτήσει» μόνο 22 εξαρτημένοι (δηλ. το 8%) , είχαν εγκαταλείψει το πρόγραμμα 67 (δηλ. το 24,6%), ενώ οι υπόλοιποι 183 (δηλ. το 69,4%) το είχαν διακόψει και ξαναρχίσει πάνω από μία φορά.

Μ' άλλα λόγια, έναντι ενός ετήσιου προϋπολογισμού 1.670.800 δολαρίων (το 1971), το πρόγραμμα Daytop του Liberty Park Village «θεράπευσε» (αναπόδεικτα) 22 εξαρτημένους. Δηλαδή δαπανήθηκαν 76.000 δολάρια για κάθε «θεραπευμένο», ποσό που το 1971 ήταν ίσο με τα συνολικά έσοδα ενός μέσου μισθωτού για 15-20 χρόνια δουλειάς.

Αλλά ακόμη κι έτσι, τίποτα δεν απέδειξε ότι αυτοί οι 22 έχουν «θεραπευτεί». Απλώς ανακοινώθηκε ότι τελείωσαν το πρόγραμμα αποτοξίνωσης. Στις αρχές του 1971, έγινε γνωστό ότι 4 από τους 22 «αποφοίτους» ξαναγύρισαν στην ηρωίνη. Οι υπεύθυνοι του προγράμματος δεν έδωσαν ποτέ κανένα στοιχείο για τους υπόλοιπους 18, που άν υποτεθεί ότι έμειναν «καθαροί» στην ανοικτή κοινωνία (πράγμα που μέλλει να αποδειχθεί), μας δίνουν ένα ποσοστό επιτυχίας 6,6%.

Το συμπέρασμα είναι προφανές: Tο πρόγραμμα Daytop του Liberty Park Village με ετήσιο προϋπολογισμό 1.670.800 δολαρίων (του 1971), αδυνατεί να προσδιορίσει πόσοι από τους 18 εξαρτημένους που «θεράπευσε», απεξαρτήθηκαν ή ξαναγύρισαν στην ηρωίνη, δηλαδή, αδυνατεί καθορίσει ποια ήταν η αποτελεσματικότητα της υπέρογκης δαπάνης των 93.000 δολαρίων ανά «θεραπευμένο», που το 1971 ισοδυναμούσε με τα συνολικά έσοδα ενός μέσου μισθωτού από εργασία 20-25 χρόνων.

Αν αυτό το ποσό δινόταν απ' ευθείας στους «θεραπευόμενους» και δεν μετατρεπόταν σε εισόδημα μιας ψευτοθεραπευτικής μαφίας, σίγουρα θα τους επέτρεπε να λύσουν πολλά από τα προβλήματά τους, που ενδεχομένως τους έσπρωξαν στη χρήση των εξαρτησιογόνων ουσιών και ούτε καν αγγίχτηκαν από τη «θεραπευτική αγωγή» στην οποία υποβλήθηκαν.

Και η εξέλιξη; Ακριβώς λόγω της καθολικής αποτυχίας της, η «θεραπευτική» κοινότητα στο Liberty Park Village μετά το 1971 «άλλαξε πρόγραμμα, φιλοσοφία και ηγεσία και άρχισε να εφαρμόζει ένα καινούριο πρόγραμμα».

Η Κοινότητα Phoenix House

Στην αναφορά τους για τα αποτελέσματα της λειτουργίας των δύο σπιτιών της κοινότητας Phoenix House του New Jersey, ο George Nash και τρεις συνεργάτες του [ο G. Nash ήταν υπεύθυνος του προγράμματος για τη σχεδιοποίηση και τη λειτουργίας του Τμήματος Ελέγχου της Κατάχρησης Nαρκωτικών και Φαρμάκων του πολιτειακού υπουργείου Υγείας του New Jersey] παραθέτουν τα εξής στοιχεία:

«Κατά την έναρξη του προγράμματος τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1968, εισήχθησαν στα δύο «σπίτια» 157 εξαρτημένοι. Απ' αυτούς, δύο χρόνια μετά:

Ας σημειωθεί ότι «απ' αυτούς τους 157, οι 19 δεν ήταν εξαρτημένοι από την ηρωίνη, αλλά απλώς έκαναν περιστασιακή χρήση πριν εισαχθούν στο Phoenix House. Κι ακριβώς, μεταξύ αυτών των 19 πρώην περιστασιακών χρηστών, βρίσκεται η πλειοψηφία των 17 ατόμων που τέλειωσαν το πρόγραμμα». Τουτέστιν, το (μη-ελεγχόμενο) ποσοστό των δήθεν απεξαρτηθέντων ανέρχεται σε 10,8%.

[George Nash, Dan Waldorf, Kay Foster, Ann Kyllingstad (1971): «The Phoenix House Program: The Results of a Two Year Follow-up» (Department of Health, New Jersey, 1971)].

Πρόκειται για συγκλονιστική επιτυχία. Οχι βέβαια για τις χιλιάδες των εξαρτημένων αλλά για την ολιγομελή «θεραπευτική» μαφία που «επαγγελματοποιεί» την τραγωδία τους, αντιγράφοντας επί τα χείρω, εν έτει 1992, τους «κεντριστές των μαγισσών» του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης.

Κι αυτό είναι γνωστό και ομολογημένο ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν η πρώτη από τις «θεραπευτικές» κοινότητες αυτού του είδους, το Synanon, αναγνώρισε την αποτυχία της στην απεξάρτηση των «αποφοίτων» που ξαναγύρισαν στην ανοικτή κοινωνία, με μοναδική εξαίρεση τις λίγες περιπτώσεις εκείνων που μετά την «ολοκλήρωση» του προγράμματος, προσλαμβάνονταν ως μέλη του προσωπικού των κοινοτήτων.

«Εμείς συλλάβαμε την ιδέα των αποφοίτων. Αυτό ήταν ένα δόλωμα για τους κοινωνικούς λειτουργούς και τους επαγγελματίες που ήθελαν να τους πω ότι παράγουμε αποφοίτους». [Ch. Dederich, ο.π.]

2.3. O ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ ΑΥΤΟ-ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ

Στο γνήσια φιλελεύθερο και πλουραλιστικό σύμπαν των αντιαπαγορευτών υπάρχει θέση για όλες τις προτάσεις που διατυπώνονται σε σχέση με τα ναρκωτικά. Αντίθετα, στο ολοκληρωτικό και κατασταλτικό σύμπαν των «θεραπευτών» των Κοινοτήτων τύπου Daytop, αποκλείεται διά νόμου οποιαδήποτε άλλη πρόταση πλην της δικής τους. Κι αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο.

Γιατί απλούστατα, το Daytop δεν μπορεί να υφίσταται χωρίς την αγαστή συνεργασία της θεσμοποιημένης καταστολής και των εγκληματικών δικτύων που ελέγχουν τη μαύρη αγορά των ναρκωτικών, και χωρίς την αρμονική συνύπαρξη της ποινικής καταστολής, της μαύρης αγοράς, της αστυνομικής δίωξης και της συνεχούς ανόδου της τιμής των ναρκωτικών στη μαύρη αγορά. Οπως ομολογούν οι ίδιοι οι «θεωρητικοί» του:

«Η ύπαρξη και ισορροπία του Daytop εξαρτάται:

α) Από την ύπαρξη νομοθεσίας που καθιστά παράνομη τη χρήση ηρωίνης και άλλων ναρκωτικών,

β) Από την εξάρτηση του τοξικομανούς από τις πηγές της μαύρης αγοράς προκειμένου να προμηθευτεί τη δόση του,

γ) Από τις προσπάθειες των υπηρεσιών επιβολής του νόμου (sic) να παρεμποδίσουν την προμήθεια των ναρκωτικών,

δ) Από τις προσπάθειες των εμπόρων να κάνουν πιο αποδοτική την εμπορία των ναρκωτικών ανεβάζοντας τις τιμές τους.

Ολα αυτά κάνουν πολύ δύσκολη τη ζωή του τοξικομανούς, γιατί απ' τη μια προσπαθεί να αποφύγει την αστυνομία, κι απ' την άλλη να βρει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για να εξασφαλίσει την καθημερινή του δόση.

Και εξ' αιτίας αυτών των δυσκολιών, μερικοί τοξικομανείς προτιμούν (sic) να δεχτούν τους όρους εισαγωγής στο Daytop.

Αν άλλαζαν όλες αυτές οι καταστάσεις, αν όλα τα ναρκωτικά γινόταν νόμιμα και ήταν εύκολο να βρει κανείς τη δόση του σε χαμηλή τιμή χωρίς να φοβάται την αστυνομία και τη φυλακή, είναι αμφίβολο αν θα υπήρχαν εισαγωγές στο Daytop...»

[Βλ. Barry Sugarman - Φοίβου Ζαφειρίδη, o.π., σελ. 183. Με την υπόμνηση ότι οι ιθύνοντες της Ιθάκης, που χρησιμοποιούσαν αυτό το βιβλίο από το 1983 ως «εγχειρίδιο για εκπαιδευτές» και το κρατούσαν προσεκτικά «μακράν παντός αδιακρίτου οφθαλμού», προχώρησαν εσπευσμένα στην έκδοσή του το Δεκέμβριο 1990, έξι μήνες μετά την κυκλοφορία του βιβλίου του γράφοντος «Ναρκωτικά και Εξουσία» (που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 1990 από την Εκδοτική Θεσ/νίκης) με το οποίο δημοσιοποιήθηκαν για πρώτη φορά εκτεταμενα αποκαλυπτικά αποσπάσματα του Daytop]

Aλλά, όπως φαίνεται, εσχάτως η κοινωνία αρχίζει να συνειδητοποιεί το ρόλο του θεραπευτικού ολοκληρωτισμού των «επαγγελματιών» των ψευτοθεραπευτικών κοινοτήτων.

▪ Για τους επαγγελματίες της «θεραπείας» και της καταστολής, το πρόβλημα είναι η επαγγελματική τους επιβίωση («ποιος θα πάει στις κοινότητες αν χορηγούνται υποκατάστατα», λένε).

▪ Για τους χιλιάδες εξαρτημένους, το πρόβλημα είναι η αξιοπρεπής συντήρησή τους, χωρίς τον εξαναγκασμό στην εξαθλίωση, τις εμπλοκές με τον ποινικό μηχανισμό, την αρρώστια και το θάνατο. Και τέλος

▪ Για την κοινωνία, το πρόβλημα είναι η ανακοπή της διαφαινόμενης αναμφισβήτητης καθυπόταξής της στον ναρκο-ολοκληρωτισμό, που τον εγγυάται κυρίως η συνεχιζόμενη εμμονή των πολιτικών της διαχειριστών στο φαύλο κύκλο της αλληλοενδυνάμωσης της καταστολής και της τοξικομανίας.

3. ΕΛΛΑΔΑ: ΚΕ.Θ.Ε.Α. ή ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ

«Για να χαρακτηριστεί ως ηλίθια μια πολιτική δεν πρέπει να είναι μόνο αναποτελεσματική αλλά και να θίγει φανερά τα συμφέροντα εκείνων που στο όνομα της προστασίας τους εφαρμόζεται».

Barbara Tuchman, ιστορικός

3.1. Ο «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ» ΜΟΝΟΘΕΪΣΜΟΣ

Το ΚΕΘΕΑ και οι λειτουργικοί του βραχίονες «Ιθάκη», «Παρέμβαση», «Στροφή», κ.α., που ανήκουν στον αστερισμό του «Daytop», συναποτελούν ένα τυπικά ολοκληρωτικό δίκτυο «ποινικών αποικιών», το οποίο, κατά τα πρότυπα όλων των ολοκληρωτικών κινημάτων, περιβάλλεται προστατευτικά από μια σωρεία μετωπικών οργανώσεων «συνοδοιπόρων», από διάφορους συλλόγους γονέων, φίλων, γνωστών, συμπαθούντων, κ.α., που του επιτρέπουν να εξακτινώνει την επιρροή του στην κοινωνία και να αυξάνει την ισχύ του.

Φορέας του πλέον φανατικού κατασταλτικού «θεραπευτισμού», το δίκτυο αυτό των ποινικών αποικιών, αποτελεί το βασικότερο ιδεολογικό-νομιμοποιητικό και απενοχοποιητικό εργαλείο της καταστρεπτικής «αντιναρκωτικής πολιτικής» που εφαρμόζουν στη χώρα μας οι εκάστοτε κυβερνώντες κατά την τελευταία δεκαετία, και λειτουργεί ως δύναμη κρούσης και ως ιερατείο συγχρόνως ενός, πρωτοφανούς και αδιάλλακτου, μονοθεϊστικού ψευτοθεραπευτικού ολοκληρωτισμού:

Γονείς που έχουν κάθε λόγο να αγωνιούν. Κυρίες που «θεραπεύουν» την ανία τους με τη «φιλανθρωπία». Ασημαντότητες που ανακαλύπτουν ξαφνικά ότι μπορούν να σταδιοδρομήσουν στο ρόλο του «σταυροφόρου κατά των ναρκωτικών». Επαγγελματίες πολιτικοί, ειδικοί του τίποτα. Επαγγελματίες διώκτες που ταλανίζονται από το φάσμα της ανεργίας. Και, δυστυχώς, πολλοί διανοούμενοι, αφοπλισμένοι κάτω από τήν έλλειψη ειδικών γνώσεων και το βαρύ συναισθηματικό φορτίο με το οποίο επενδύθηκε το ζήτημα των ναρκωτικών, συμβάλλουν αποφασιστικά στη γοργή επώαση του «αυγού του φιδιού», ενός τυπικά ολοκληρωτικού μορφώματος, το οποίο, επί δέκα χρόνια τώρα, συντηρεί την ισχύουσα κατασταλτική πολιτική απέναντι στα ναρκωτικά, επιβάλλει στη χώρα μας έναν αφανιστικό «θεραπευτικό» μονοθεϊσμό και ακυρώνει κάθε προσπάθεια για οποιαδήποτε φιλελεύθερη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας περί ναρκωτικών, εκμεταλλευόμενο την άγνοια και τους φόβους της ελληνικής κοινωνίας απέναντι σ' αυτό το ζήτημα.

Ολοι αυτοί, συνειδητά ή όχι, ανάλογα με την περίπτωση, διευκολύνουν την υιοθέτηση και την εφαρμογή της καταστολής των ναρκωτικών που επιλέγουν οι εκάστοτε διαχειριστές της εξουσίας, εξ' αιτίας της οποίας δημιουργήθηκε κυριολεκτικά εκ του μη όντος και άνευ λόγου, το διαρκώς επιδεινούμενο «ναρκο-προφίλ» της χώρας μας, που στις αρχές της δεκαετίας του 1990, συντίθεται από τους εξής χαρακτηριστικούς δείκτες:

1. Αριθμός εξαρτημένων: 80.000

2. Θάνατοι εξαρτημένων: 150-200 ετησίως από νοθευμένη ηρωίνη (και όχι από τη μυθολογική «υπερβολική δόση», όπως συνηθίζουν να ανεκδοτολογούν ασχημονώντας οι απολογητές της εξουσίας),

3. Ετήσια κατανάλωση: 18.000 κιλών νοθευμένης ηρωίνης (από τα οποία, οι διωκτικές αρχές συλλαμβάνουν λιγότερο του 1%).

4. Ετήσιος τζίρος 500 δις δρχ. στη μαύρη αγορά της νοθευμένης ηρωίνης.

5. Ετήσιο «θετικό» κόστος της καταστολής: Μεγαλύτερο από 500 δις δρχ. (που επιβαρύνουν το δημόσιο προϋπολογισμό)

Μ' ένα τέτοιο «ναρκο-προφίλ», είναι φανερό πως η Ελλάδα είναι σήμερα μία από τις χώρες που αντιμετωπίζουν άμεσα τον κίνδυνο να μεταβληθούν σε «προτεκτοράτο» των καρτέλ τα οποία ελέγχουν τη διακίνηση των ναρκωτικών.

M' αυτά τα δεδομένα, η απάντηση στο ερώτημα «ποια είναι τα αποτελέσματα της κατασταλτικής πολιτικής απέναντι στα ναρκωτικά;», είναι κάτι περισσότερο από προφανής:

Η καταστολή των ναρκωτικών αναγκαία και αντικειμενικά δημιουργεί μια επεκτατική κακοήθη νεοπλασία (τη μαύρη αγορά των ναρκωτικών), από την ύπαρξη της οποίας όλα τα βάρη τα επωμίζεται η κοινωνία και όλα τα κέρδη τα προσπορίζεται το οργανωμένο έγκλημα που ελέγχει τη διακίνηση και την εμπορία τους.

Και επιπλέον, η καταστολή των ναρκωτικών όχι μόνο απέτυχε κραυγαλέα παντού όπου εφαρμόστηκε αλλά επιπροσθέτως αποδείχτηκε ένα φάρμακο πολύ χειρότερο από την αρρώστια που υποτίθεται πως θα «θεράπευε», προκαλώντας πλείστες όσες αφανιστικές παρενέργειες από άποψη ατομική και κοινωνική, οικονομική και πολιτική, δημόσιας τάξης και δημόσιας υγείας.

Συνεπώς, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η στάση πολλών σκεπτόμενων ανθρώπων που καλοπροαίρετα παρέχουν την υποστήριξή τους στον άκρως διαλυτικό «θεραπευτικό» ολοκληρωτισμό του ΚΕΘΕΑ, θα άλλαζε άρδην εάν φρόντιζαν:

1. Να προβληματιστούν σοβαρά για τον ευθέως αναλογικό τρόπο με τον οποίο αλληλοκαθορίζονται η καταστολή των ναρκωτικών και όλοι ανεξαιρέτως οι δείκτες του προβλήματος των ναρκωτικών.

2. Να ρίξουν μια κριτική ματιά στο βιβλίο του Barry Sugarman «Daytop», όπου εκτίθεται αναλυτικά η βασική «θεωρητική» πλατφόρμα αυτού του μορφώματος που έχει «νομίμως» το, παγκοσμίως πρωτοφανές, μονοπώλιο στις απεξαρτήσεις και στηρίζει ποικιλοτρόπως το καθεστώς της απαγόρευσης και της καταστολής.

3. Να ζητήσουν και να ελέγξουν προσεκτικά τα στοιχεία της αποτελεσματικότητας και του κόστους της λειτουργίας του. Και

4. Να διερευνήσουν, για μια έστω φορά, τους λόγους για τους οποίους η «θεραπευτική πρόταση» του ΚΕΘΕΑ είναι που προϋποθέτει και απαιτεί την απαγόρευση όλων των άλλων μεθόδων αντιμετώπισης.

● Οι υποστηρικτές της φιλελευθεροποίησης θεωρούν ότι στο ζήτημα των ναρκωτικών δεν υπάρχει καμιά ρεαλιστική, εφικτή, άμεσα εφαρμόσιμη και κοινωνικά συμφέρουσα εναλλακτική λύση, εκτός απ' αυτή που συνθέτουν τα 4 σημεία της αντιαπαγορευτικής πρότασης (την οποία επαναλαμβάνουν με κάθε δυνατό τρόπο από το 1980).

Αλλά, επειδή δεν έχουν ιππεύσει το καλάμι του αλάνθαστου, διεκδικούν την, έστω πειραματική, εφαρμογή αυτής της πρότασής, ώστε να καταστεί δυνατή η αντικειμενική σύγκριση των αποτελεσμάτων της με τις καταστρεπτικές συνέπειες της καταστολής, από την άποψη του ατομικού και του κοινωνικού κόστους. Κι αυτό, χωρίς να διακατέχονται από αυταπάτες σχετικά με τις ευαισθησίες και τις διανοητικές δυνατότητες των διαχειριστών της εξουσίας, και χωρίς να προτίθενται να τους υποκαταστήσουν στο νομοθετικό τους έργο.

● Οι υπέρμαχοι της καταστολής (και οι εντόπιοι φύλαρχοι που μας κυβερνούν υποδυόμενοι τους Ευρωπαίους), πρέπει κάποτε να εξαναγκαστούν να είναι στοιχειωδώς συνεπείς με τις δικές τους κατασταλτικές επιλογές και να πάψουν να ανακαλύπτουν διαρκώς εκ νέου την Αμερική, με κακότεχνους και επικίνδυνους νομοθετικούς ερασιτεχνισμούς που τις συνέπειές τους πληρώνει ολόκληρη η κοινωνία:

Με δεδομένη και αποδεδειγμένη την μόνιμη αδυναμία τους να παράγουν ένα κατασταλτικό νομοθέτημα που να διασφαλίζει κάποια βασικά εχέγγυα σοβαρότητας στη σύλληψη και την εφαρμογή του, θα μπορούσαν να επιλέξουν το νομικό πλαίσιο για τα ναρκωτικά οποιασδήποτε χώρας της ΕΟΚ επιθυμούν, να το αντιγράψουν πιστά και να το εφαρμόσουν στη χώρα μας. Γιατί άραγε δεν το κάνουν;

Είναι φανερό ότι η προσκόλληση στην κατασταλτική πολιτική απέναντι στα ναρκωτικά και η διανοητική εμβέλεια των εμπνευστών της είναι μεγέθη αντιστρόφως ανάλογα. Κι είναι ακόμη πιο φανερό το γεγονός ότι, σ' αντίθεση με τον Ερασμο που έγραψε το «Εγκώμιο της μωρίας» των (άλλων) ανθρώπων, οι κυβερνήσεις με τις κατασταλτικές τους επιλογές γράφουν το εσαεί ημιτελές «Εγκώμιο» της δικιάς τους μωρίας. Αλλά δεν μπορούν να το κάνουν επ' άπειρον σε βάρος ολόκληρης της κοινωνίας.

Το πλέγμα της εξάρτησης και της καταστολής αποτελεί ένα βασικό εργαλείο στη διαδικασία που προωθεί η εξουσία για το μετασχηματισμό του κράτους δικαίου και πρόνοιας σε κράτος ασφάλειας και θεραπείας. Κι αυτή η εξέλιξη πρέπει να αποτραπεί.

Προσωπικά δεν έχω τίποτα εναντίον των «θεραπευτικών κοινοτήτων», γενικώς. Απλώς συμβαίνει να απορρίπτω τις «θεραπευτικές» κοινότητες» ολοκληρωτικού τύπου Daytop-Ιθάκη, να αποδέχομαι κριτικά τις θεραπευτικές κοινότητες ελευθεριακού τύπου, και να υπερασπίζομαι το δικαίωμα της κοινωνίας να χρησιμοποιεί όλες τις διαθέσιμες μεθόδους απεξάρτησης και συντήρησης των εξαρτημένων, στην προσπάθειά της να αμυνθεί απέναντι στον ναρκο-ολοκληρωτισμό που τη διαβρώνει καθημερινά εξαιτίας της παράφρονος κατασταλτικής πολιτικής της εξουσίας απέναντι στα ναρκωτικά. Μιας αφανιστικής κατασταλτικής πολιτικής που συνεπικουρείται από το διεθνώς πρωτοφανές «θεραπευτικό» μονοπώλιο ενός ολοκληρωτικού μορφώματος όπως το Daytop- Ιθάκη.

3.2. ΟΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ» ΜΟΝΟΘΕΪΣΜΟΥ

Ο αυτοαφοπλισμός της κοινωνίας

 

Η ισχύουσα κατασταλτική νομοθεσία για τα «ναρκωτικά»:

1. Υποκαθιστά την ιατρική στον προσδιορισμό και την αντιμετώπιση μιας παθολογικής κατάστασης.

2. Απαγορεύει στο γιατρό να παρέχει θεραπευτικές υπηρεσίες σε ορισμένες περιπτώσεις (όπως το στερητικό σύνδρομο) καθιστώντας τον ούτως ή άλλως ποινικά υπόλογο, γιατί εάν προσφέρει την ενδεδειγμένη ιατρική βοήθεια παραβιάζει την ισχύουσα νομοθεσία περί ναρκωτικών, και άν δεν την προσφέρει βρίσκεται αντιμέτωπος με τη συνείδησή του αλλά και με τον ποινικό κώδικα. [Ποινικός κώδικας, αρθρο 307, παράγρ. 2: Τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 1 έτους «όποιος με πρόθεση παραλείπει να σώσει άλλον από κίνδυνο ζωής, αν και μπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο της δικής του ζωής ή υγείας»]

3. Υπαγορεύει στο γιατρό τον τρόπο αντιμετώπισης ορισμένων παθολογικών καταστάσεων.

4. Στερεί στην ιατρική το δικαίωμα να χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα μέσα της για την αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου και της εξάρτησης διάφορες ουσίες.

5. Αναγορεύει την αντιμετώπιση αυτών των παθολογικών καταστάσεων σε αποκλειστικό μονοπώλιο ενός περίεργου μείγματος ελάχιστων γιατρών και μιας πλειάδας πρώην χρηστών ναρκωτικών που μεταβαπτίζονται σε «θεραπευτές».

Το γεγονός ότι αυτό το διεθνώς καινοφανές «θεραπευτικό» μονοπώλιο, θεσμοθετήθηκε εν έτει 1987 (και επαναλαμβάνεται σε όλες τις μετέπειτα «προτάσεις» νόμων) χωρίς να υπάρξει καμιά αντίδραση από μέρους των 30 χιλιάδων Ελλήνων γιατρών για την τερατώδη και διεθνώς πρωτοφανή προσβολή της επαγγελματικής τους αξιοπρέπειας, είναι αξιοπερίεργο και ανησυχητικό.

Μέσα απ' αυτή τη ρύθμιση, η ιατρική και η κοινωνία αφοπλίστηκαν από το δικαίωμά τους να χρησιμοποιούν, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερόμενου και μόνο, το διαθέσιμο οπλοστάσιο (βιολογικά, ψυχιατρικά και ψυχολογικά μέσα) για την αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου και της εξάρτησης. Και υφίστανται τις συνέπειες αυτού του αφοπλισμού.

Η ψευτοθεραπευτική προπαγάνδα

Παρά τις αντίθετες κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις των διαχειριστών της εξουσίας, (οι οποίοι προβάλλουν έργα «θεραπευτικής» βιτρίνας στην προσπάθειά τους να συγκαλύψουν τις ευθύνες τους για την καθημερινή τραγωδία που γεννάει η κατασταλτική τους πολιτική απέναντι στα ναρκωτικά), γεγονός είναι ότι η ηρωίνη είναι μια εξόχως εξαρτησιογόνα ουσία, ότι μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί καμιά αποτελεσματική θεραπεία της ηρωινοεξάρτησης, και ότι τίποτα δεν μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε ότι θα βρεθεί στο αμέσως προσεχές μέλλον.

Συνεπώς, κάθε αβασάνιστη προβολή της ψευτο-αποτελεσματικότητας οποιασδήποτε μεθόδου απεξάρτησης, λειτουργεί απολύτως αρνητικά, γιατί διαμορφώνει στην κοινή γνώμη και κυρίως στους νέους τη συλλογική αυταπάτη ότι καθένας μπορεί να υπερβεί την εξάρτησή του από την ηρωίνη, με κάποια προσπάθεια.

Οταν οι κυβερνώντες προπαγανδίζουν ανενδοίαστα την αφελή άποψη ότι καθένας μπορεί να «θεραπευτεί» από την ηρωινοεξάρτηση με κάποια, έστω σκληρή, προσπάθεια, είναι δικαιολογημένο να αναρωτιέται κανείς «γιατί πρέπει να φοβάται την ηρωίνη;»

Στην κατεύθυνση αυτή, είναι τεράστιες οι ευθύνες των διαχειριστών της κρατικής εξουσίας για τη μεθοδική παραπληροφόρηση της κοινωνίας μέσω της διαφήμισης των «θεραπευτικών» κοινοτήτων, σχετικά με τις δήθεν επιτυχίες τους «σε ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 60% και 90%».

Αυτή η προπαγανδιστική διόγκωση των πενιχρότατων αποτελεσμάτων των «θεραπευτικών» κοινοτήτων σε συνδυασμό με τις δημόσιες εμφανίσεις διαφόρων «πρώην εξαρτημένων», οι οποίοι περιγράφουν την απεξάρτηση ως αποτέλεσμα μιας ηρωικής προσπάθειας που βασίζεται απλώς στη θέληση και την ικανότητα του εξαρτημένου να ακολουθήσει ένα σκληρό «πρόγραμμα απεξάρτησης» (περιγραφή που βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τα πορίσματα της σύγχρονης νευροφυσιολογικής έρευνας), περνάει στην κοινωνία το μήνυμα ότι «η ηρωινοεξάρτηση είναι ένα απόλυτο αλλά θεραπεύσιμο κακό», και ότι, συνεπώς, κανένας σοβαρός φόβος της δεν είναι δικαιολογημένος αφού «μπορεί κάποιος να θεραπευτεί απ' αυτή, ακολουθώντας απλώς το πρόγραμμα μιας θεραπευτικής κοινότητας για ένα διάστημα που κυμαίνεται από μερικούς μήνες έως δύο χρόνια».

● Το 1970, ο Nelson Rockefeller, κυβερνήτης της Ν. Υόρκης, ένθερμος υποστηρικτής των «θεραπευτικών» κοινοτήτων και χρηματοδότης πολλών απ' αυτές, αναγκάστηκε να αναγνωρίσει τη σκληρή πραγματικότητα της ηρωινοεξάρτησης, ομολογώντας δημοσίως την αποτυχία ενός σχετικού «προγράμματος-μαμούθ» που αναπτύχθηκε με πυρήνα τις «θεραπευτικές» κοινότητες, είχε ένα αρχικό προϋπολογισμό ύψους 250 εκατομ. δολαρίων και εγκαινιάστηκε στην πολιτεία της Ν. Υόρκης το 1966:

«Η ηρωινοεξάρτηση είναι μια πολύ σοβαρή κατάσταση απέναντι στην οποία δεν σημειώσαμε κάποια επιτυχία, και δεν βρήκαμε απαντήσεις που να οδηγούν στην καρδιά του προβλήματος».

[Owen Moritz (1970): «Drug Program at $ 250 Million, Deemed a Failure», National Observer, 8.6.1970]

● Το 1971, ο Charles Dederich, γενάρχης του «κινήματος των κοινοτήτων», με μεγάλη πείρα στις εξαρτήσεις και την αντιμετώπισή τους, ήταν κατηγορηματικός όταν αποφάνθηκε (όπως ήδη αναφέρθηκε πιο πάνω) ότι:

Η ηρωινοεξάρτηση είναι «μια μοιραία αρρώστια», ότι το άτομο που την έχει «πρέπει να ζει στην κοινότητα για όλη του τη ζωή», κι ότι «μόνο ελάχιστοι απ' αυτούς που τελείωσαν το πρόγραμμα και έφυγαν, κατάφεραν να παραμείνουν πρώην χρήστες ναρκωτικών. Περίπου 1 στους 10 παρέμειναν έξω από την κοινότητα ελεύθεροι ναρκωτικών για χρονικό διάστημα μέχρι δύο χρόνια».

Αυτή είναι η άκρως δυσάρεστη και επώδυνη αλήθεια για την ηρωινοεξάρτηση, με βάση την οποία πρέπει να προσεγγίζεται το ζήτημα, προκειμένου να αποφευχθεί η καλλιέργεια ολέθριων αυταπατών.

Προσωπικά θεωρώ ότι κάθε άνθρωπος δικαιούται να καταναλώνει οποιαδήποτε ουσία επιθυμεί, αλλά προηγουμένως οφείλει να γνωρίζει τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα για τις ενέργειες και τις παρενέργειες όλων των ουσιών. Και μια τέτοια ειλικρινής, αντικειμενική και ολόπλευρη ενημέρωση είναι πρωταρχική υποχρέωση κάθε κοινωνίας που επιθυμεί πράγματι να προφυλάξει αποτελεσματικά τον εαυτό της και τα μέλη της από τις συνέπειες της χρήσης ορισμένων ουσιών.

3.3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ DAYTOP-ΙΘΑΚΗ: 7 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

 

Ερώτηση 1: Ποιός εγκαθιδρύει το «Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων» (ΚΕΘΕΑ) (στο οποίο ανήκουν οι «θεραπευτικές» κοινότητες Ιθάκη, Στροφή, Παρέμβαση, κ.α.);

Απάντηση: Το κράτος.

Σύμφωνα με το Ν. 1729/1987 (άρθρο 1, παρ. 5^α):

«Ιδρύεται νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων, ΚΕΘΕΑ, και έδρα τη Θεσσαλονίκη»).

[Σημείωση: Tα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου που δημιουργούνται από την κρατική εξουσία διαφοροποιούνται από τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαιίου κατά το ότι διαθέτουν μια σχετική αυτονομία ως προς τις σχέσεις τους με τρίτους και όχι ως προς την κρατική εξουσία]

Ερώτηση 2: Ποιός καθορίζει το σκοπό του ΚΕΘΕΑ (και των παραρτημάτων του);

Απάντηση: Το κράτος.

Σύμφωνα με το Ν. 1729/1987 (άρθρο 1, παρ. 5β):

«Σκοπός του ΚΕΘΕΑ είναι η θεραπεία, η επαγγελματική κατάρτιση και κοινωνική ένταξη των εξαρτημένων από φαρμακευτικές ουσίες και η δημιουργία και συνεχής εκπαίδευση στελεχών στις αντίστοιχες σύγχρονες θεραπευτικές τεχνικές».

Ερώτηση 3: Ποιός προσδιορίζει τα υλικά μέσα του ΚΕΘΕΑ;

Απάντηση: Το κράτος.

Σύμφωνα με το Ν. 1729/1987 (άρθρο 1, παρ. 5γ):

«Για την υλοποίηση του σκοπού του το ΚΕΘΕΑ ιδρύει συμβουλευτικούς σταθμούς, κέντρα σωματικής αποτοξίνωσης, θεραπευτικές κοινότητες, κέντρα κοινωνικής επενάνταξης και άλλες ανάλογες μονάδες. Δημιουργεί αυτοδιαχειριζόμενους συνεταιρισμούς και στηρίζει κάθε είδους δραστηριότητα που ευοδώνει τους σκοπούς του ή που κρίνεται απαραίτητη για τη βοήθεια των εξαρτημένων από φαρμακευτικές ουσίες ατόμων».

Ερώτηση 4: Ποιός ορίζει τη διάρθρωση και τη λειτουργία του ΚΕΘΕΑ;

Απάντηση: Το κράτος.

Σύμφωνα με το Ν. 1729/1987 (άρθρο 1, παρ. 5στ):

«Το ΚΕΘΕΑ είναι αυτοδιοικούμενο νομικό πρόσωπο που τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου, ο τρόπος διοίκησης, οργάνωσης, διαχείρισης και ο κανονισμός της εσωτερικής λειτουργίας του, ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, έστω και κατά παρέκκλιση από τις ισχύουσες διατάξεις».

Ερώτηση 5: Ποιός χρηματοδοτεί το ΚΕΘΕΑ (και τα παραρτήματά του);

Απάντηση: Το κράτος.

Σύμφωνα με το Ν. 1729/1987 (άρθρο 1, παρ. 5ζ):

«Πόροι του ΚΕΘΕΑ είναι η χρηματοδότηση από το Υπουργείο Υγείας, Πρόνοιας και Κοιν. Ασφαλίσεων, δωρεές, κληροδοσίες και επιχορηγήσεις από τρίτους και έσοδα από κάθε είδους επιχειρήσεις και δραστηριότητές του».

Ερώτηση 6: Ποιός ελέγχει τα οικονομικά του ΚΕΘΕΑ (και των παραρτημάτων του);

Απάντηση: Το κράτος.

Σύμφωνα με το Ν. 1729/1987 (άρθρο 1, παρ. 5):

«Η διαχείριση των πόρων του ΚΕ.Θ.Ε.Α. ελέγχεται απολογιστικά- κατασταλτικά από το Υπουργείο Υγείας, Πρόνοιας και Κοιν. Ασφαλίσεων».

Ερώτηση 7: Ποιός θεσπίζει το «θεραπευτικό» μονοπώλιο του ΚΕΘΕΑ (και των κοινοτήτων τύπου «Ιθάκης»);

Απάντηση: Το κράτος.

Σύμφωνα με το Ν. 1729/1987 (άρθρο 7, παρ. 2):

«Απαγορεύεται η χορήγηση από οποιονδήποτε ναρκωτικών ουσιών για την υποκατάσταση της εξάρτησης. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας... ορίζονται οι προυποθέσεις, η μέθοδος και η διαδικασία αντιμετώπισης του σωματικού στερητικού συνδρόμου. Οποιος χορηγεί ναρκωτικές ουσίες για την υποκατάσταση της εξάρτησης ή για την αντιμετώπιση του σωματικού στερητικού συνδρόμου χωρίς να συντρέχουν οι όροι της παραπάνω υπουργικής απόφασης τιμωρείται με τις ποινές του άρθρου 5».

Μ' άλλα λόγια, το κράτος εγκαθιδύει, χρηματοδοτεί, ελέγχει οικονομικά, προσδιορίζει το σκοπό, καθορίζει τα μέσα, ορίζει τη διάρθρωση και τη λειτουργία [σύνθεση Διοικητικού Συμβουλίου, τρόπος διοίκησης, οργάνωσης και διαχείρισης, διαμόρφωση κανονισμού εσωτερικής λειτουργίας] και καθιερώνει το «θεραπευτικό» μονοπώλιο του ΚΕΘΕΑ και των «θεραπευτικών» κοινοτήτων που ανήκουν σ' αυτό.

Πράγμα που αναμφίβολα σημαίνει ότι το ΚΕΘΕΑ (και οι κοινότητές του) δεν είναι παρά ένας τυπικός κρατικός οργανισμός, ο οποίος μπορεί να προβάλλεται ως «μη-κρατικός» μόνο στη φαντασία εκείνων που έχουν συμφέρον να διαφημίζουν και να εσωτερικεύουν την εικόνα του αντεστραμμένη.

Αν λοιπόν η «Ιθάκη» αποτελεί μια «ιδεολογική πρόταση» (σύμφωνα με την, στερεοτύπως επαναλαμβανόμενη, ανεκδοτολογία της διευθυντικής γραφειοκρατίας της), τότε αποτελεί μια «ιδεολογική πρόταση» της εξουσίας, η οποία της διασφαλίζει τις νομικές και υλικές προϋποθέσεις της ύπαρξής της, ακριβώς για να μπορεί να χρησιμοποιεί προπαγανδιστικά τις «ιδεολογικές προτάσεις» αυτού του είδους, που την απενοχοποιούν στη συνείδηση του κοινωνικού σώματος σε σχέση με τον πρωτουργό ρόλο της στη δημιουργία και την αναπαραγωγή του προβλήματος των ναρκωτικών.

Η αφελέστατη άποψη ότι «η Ιθάκη αποτελεί μια ιδεολογική πρόταση», κατά τη γνώμη μου υποδηλώνει βαθύτατη άγνοια των κοινωνικο-πολιτικών όρων, πλήρη σύγχυση, διάθεση ανεκδοτολογίας ή σκοπιμότητα.

▪ Ως δηλωτικό άγνοιας και σύγχυσης, προκαλεί αισθήματα οίκτου για όσους την επωμίζονται. Ως ανέκδοτο, χαρακτηρίζει μόνο την ποιότητα του χιούμορ τους. Αλλά,

▪ Ως έργο σκοπιμότητας, αποκαλύπτει την προσπάθεια να επικαλυφθεί ο εξουσιαστικός χαρακτήρας του εγχειρήματος των εμπνευστών του, μέσω του οποίου επιβάλλεται στην Ελληνική κοινωνία ένας επικίνδυνος μονοθεϊστικός ψευτοθεραπευτικός ολοκληρωτισμός.

3.4. ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΕΠΙΛΟΓΟ: «ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ»

Κλείνοντας αυτό το κείμενο, θα ήθελα να διευκρινίσω πως δεν έχω τίποτα εναντίον των «θεραπευτικών κοινοτήτων» γενικά. Απλώς συμβαίνει να αποστρέφομαι τις «θεραπευτικές» κοινότητες» ολοκληρωτικού/νεοφασιστικού τύπου Daytop-Ιθάκη, να αποδέχομαι κριτικά τις θεραπευτικές κοινότητες δημοκρατικού τύπου, να προτιμώ θεραπευτικές κοινότητες ελευθεριακού τύπου και να υπερασπίζομαι το δικαίωμα της κοινωνίας να χρησιμοποιεί όλες τις διαθέσιμες μεθόδους συντήρησης ή θεραπείας ως μοναδική της άμυνα απέναντι στον ναρκο-ολοκληρωτισμό που τη διαβρώνει καθημερινά εξαιτίας της παραφροσύνης της κατασταλτικής «αντιναρκωτικής» πολιτικής της εξουσίας που συνεπικουρείται από τα «θεραπευτικά» μονοπώλια.

Αυτή η επιλογή αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμά μου, το οποίο ποτέ δεν διανοήθηκα να το συνδέσω με τη φασιστική απαίτηση της διά νόμου απαγόρευσης των μεθόδων και των πρακτικών που δεν μου είναι αρεστές.

Αυτή η στάση βρίσκεται σε ριζική αντίθεση με τα έργα και τις πράξεις των ιδρυτών, των διευθυντών και των «αρχηγών» του Daytop οι οποίοι αποδεικνύουν τον ολοκληρωτικό τους προσανατολισμό, γιατί:

1. Δεν περιορίζονται στην υπεράσπιση της ορθότητας της «θεραπευτικής» τους μεθόδου (πράγμα που θα ήταν φυσικό), αλλά, επιπροσθέτως, απαιτούν από την κρατική εξουσία να απαγορεύσει όλες τις άλλες διαθέσιμες μεθόδους απεξάρτησης, όπως π.χ. οι αλλεπάλληλες εκστρατείες τους για να «μην επιτραπεί η εφαρμογή προγραμμάτων υποκατάστατων και ανταγωνιστών των οπιούχων».

2. Χρησιμοποιούν τις «πανχρωματικές» υπόγειες πολιτικές τους διασυνδέσεις για να επηρεάζουν τους εκάστοτε διαχειριστές της κρατικής εξουσίας με τρόπο ώστε να πετυχαίνουν προνομιακές νομοθετικές ρυθμίσεις, όπως αυτή του Ν. 1729/1987 που επέτρεψε να καταστούν μονοπωλιακοί φορείς της αντιμετώπισης μιας παθολογικής κατάστασης, άνθρωποι που δεν έχουν καμιά σχέση με την ιατρική.

Σ' ό,τι με αφορά, είναι πολύ εύκολο να αποδείξω με δημοσιευμένα κείμενά μου ότι ήδη από το 1976 προσπαθούσα να συμβάλω στην αποδοχή από την κοινή γνώμη του (εντελώς άγνωστου τότε στην Ελλάδα) θεσμού των αυτοδιαχειριζόμενων κοινοτήτων σε συνδυασμό με την αποποινικοποίηση της χρήσης των απαγορευμένων ουσιών και τη διάθεση στους εξαρτημένωνου των υποκατάστατων της ηρωίνης υπό ιατρική εποπτεία. Κι αυτό, πολλά χρόνια πριν οι ιδρυτές και οι νεοφώτιστοι του «Dayto-Ιθάκη» ανακαλύψουν τον όρο «θεραπευτικές κοινότητες» και τον καταστήσουν πολλαπλώς εκμεταλλεύσιμο στο «θεραπευτικό» χρηματιστήριο, προσφέροντας με το αζημίωτο στην εξουσία μια «βιτρίνα» που την απενοχοποιεί στα μάτια της κοινής γνώμης για τις αποκλειστικές της ευθύνες στη δημιουργία της ραγδαία αναπτυσσόμενης «βιομηχανίας» των ατομικών δραμάτων και της κοινωνικής τραγωδίας που συνεπάγεται η κατασταλτική της πολιτική απέναντι στα ναρκωτικά.

Προσωπικά υπερασπίζομαι την ανεμπόδιστη εφαρμογή όλων των διαθέσιμων μεθόδων αντιμετώπισης της εξάρτησης, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγεται και το ολοκληρωτικό/νεοφασιστικό πρόγραμμα Daytop-Ιθάκη. Γιατί μόνο μέσα από την ελεύθερη διαπάλη των ιδεών και των τεχνικών μπορεί να αποδεικνύεται συνεχώς η αποτελεσματικότητα και η βιωσιμότητά τους.

Ατυχώς, οι εμπνευστές και εφαρμοστές αυτού του προγράμματος αδυνατούν να δηλώσουν και πολύ περισσότερο να κάνουν το ίδιο, γιατί η μέθοδός τους δε μπορεί να επιβιώσει σε συνθήκες ελεύθερης αντιπαράθεσης με τις άλλες μεθόδους, και συνεπώς μια τέτοια παραδοχή, αυτομάτως θα τους αναιρούσε ως επαγγελματίες «θεραπευτές» και θα τους ανάγκαζε να στραφούν σε άλλες κοινωνικά πιο χρήσιμες αλλά ατομικά πιο κοπιώδεις επαγγελματικές δραστηριότητες.

ΠΙΝΑΚΕΣ

1) Τα κινήματα «αναγέννησης»

2) H «Ομαδα των Ουασιγκτόνιων» (1840): Οι 6 «αρχές» ή «η Ιδέα»

[J. Burns: The Answer to Addiction, The Path to Recovery from Alcohol, Drug, Food & Sexual Dependencies. N.Y., Crossroad Publ. Co, 1990, σ. 9].

3) H «Ομάδα της Οξφόρδης» (1938)

4) Oι «Ανώνυμοι Αλκοολικοί» (1939): Τα 12 Βήματα

5) Oι Ανώνυμοι Αλκοολικοί (1955): Τα 10 κοινά σημεία

6) Oι «θεραπευτικές» κοινότητες τύπου Synanon (1958) και Daytop (1963)

6.1 Η «άγραφη» (απλοϊκή) φιλοσοφία του Daytop (1965)

Υπενθυμίζεται ότι στο έργο του B. Sugarman Daytop (202 σελίδες) προστέθηκε μια ομιλία του κ. Φοίβου Ζαφειρίδη (22 σελίδες) και κυκλοφόρησε στα ελληνικά ως «κοινό» έργο των Sugarman και Ζαφειρίδη, με αλλαγμένο τίτλο (Οι θεραπευτικές κοινότητες: Απάντηση στα ναρκωτικά- Από το Daytop στην «Ιθάκη, Αθήνα, Κομμούνα, Δεκέμβριος 1990) με πολλές σκόπιμες παρεμβάσεις στη μετάφρασή του.

6.2 Η «Επιπρόσθετη Φιλοσοφία» του Daytop (1966)

7) Τα κοινά σημεία όλων των «κινημάτων»

1. Οι 3 κοινοί παρονομαστές των «κινημάτων»

2. Τα 4 «απόλυτα»

3. Οι 8 «αρχές»

1. Κρατήσου από το θεό.

2. Κρατήσου από την πίστη.

3. Κρατήσου σε πλήρη αποχή.

4. Κρατήσου από τους «ξαναγεννημένους» αδελφούς και αδελφές σου.

5. Η ομάδα είναι απαραίτητη.

6. Μη περιμένεις τίποτα από τους γιατρούς.

7. Η πραγματική δύναμη βρίσκεται στην πίστη.

8. Πίστη σημαίνει ότι πιστεύω ολοκληρωτικά στην «Ιδέα»

Alcoholics Anonymous: Big Book, 1939 (N.Y., A.A. World Service, Inc, 1955)

Casriel Daniel: So Fair a House, The Story of Synanon (N. Jersey, Prentice Hall, 1963)

Endore Guy: Synanon (N.Y., Doubleday, 1968)

Yablonsky Lewis: Synanon, The Tunnel Back (N.Y., McMillan, 1965)